[Ute-Indianen], een van de staten van de VS, begrensd door Idaho, Wyoming, Colorado, Arizona en Nevada, 220740 km2, 1,2 mln. inw.
Hoofdstad: Salt Lake City.
FYSISCHE GESTELDHEID
Utah is een van de bergstaten; het oosten is berggebied van de Rocky Mountains met de Wasatch Range, San Pitch, Pavant, Tushar Mountains met Delano Peak (3733 m). In het zuidoosten liggen de Abajo Mountains, in het noordoosten de Uinta Mountains met King’s Peak (4127 m), het hoogste punt van Utah. Rivieren hebben hier imposante canons gevormd, de Colorado met Green River en San Juan River. In het zuidoosten, in het Colorado Plateau, deed de Glen Canyondam het 300 km lange Powellstuwmeer ontstaan. West-Utah heeft uitgedroogde zouten moddervlakten, woestijnen (Sevier Desert) en behoort tot het Great Basin. Ten westen van het Great Salt Lake ligt de 10000 km2 grote zoutwoestijn Great Salt Lake Desert.
Er loopt een verkeersweg naar het westen doorheen, voorts is het oefenterrein voor bombardementen van de luchtmacht en de harde gladde vlakte wordt gebruikt voor autosnelheidsrecords. Het Great Salt Lake heeft een zoutgehalte van 20-27 % waarin zwemmers niet kunnen zinken. Vanuit het noorden monden de Bear River en Weber River in het meer uit, vanuit het zuiden de Jordan.
Veel van het natuurschoon (canons, gesteenten) is nationaal monument en nationaal park (Cedar Breaks, Capitol Reef, Bryce Canyon, Zion, Rainbow Bridge, Hovensweep, Arches, Dinosaur). Buiten de bergen zijn de zomers heet (28 °C) en droog, de winters koud (—10 °C). Regenval is gemiddeld 35 cm/jaar (stijgingsregen op de Wasatch Range 100 cm/jaar). De meeste steden liggen aan de voet van de bergen waar een aangenaam klimaat heerst.
BEVOLKING
Van de bevolking is 75 % geconcentreerd in een lijn steden binnen 80 km van de hoofdstad; 80,4 % is urbaan. Utah heeft een hoog geboortecijfer (23 %o), laag sterftecijfer (7 %o). Van de bevolking is 72 % mormoon. De vele kleine onrendabele scholen in afgelegen streken vormen een onderwijsprobleem. Van het hoger onderwijs zijn te noemen de universiteit van Utah te Salt Lake City, de Brigham Young-universiteit te Provo, de Utah-staatsuniversiteit te Logan.
ECONOMIE
Industrie is het voornaamste bestaansmiddel, daarna mijnbouw en de agrarische sector. Zoals elders in de VS nam het aantal boerderijen af en de bedrijfsgrootte toe tot gemiddeld 347 ha. Doordat het te droog is voor akkerbouw neemt de veeteelt de grootste plaats in binnen de agrarische sector met rundvee, kalkoenen en 1 mln. schapen. Het voornaamste landbouwgebied (bevloeid) ligt ten oosten en ten zuiden van het Great Salt Lake. Logan is centrum van Cache Valley, met suikerbieten, granen, fruit (abrikozen, kersen), groenten (selderie), zuivel, honing. Brigham City heeft perziken en Green River meloenen.
In de mijnbouw is koper het belangrijkst, verder aardgas, aardolie, uraan, steenkolen (rond Brice), ijzererts, goud, zink, zilver, lood, molybdeen, vanadium, potas. De naoorlogse industrialisatie deed de transportmiddelenindustrie ontstaan (intercontinentale raketten, apparatuur voor supersonische en luchtnavigatie, militaire computers), verder voedingsmiddelen, machinerieën, metaal en metaalwaren, elektrische apparaten, drukkerij en uitgeverij. Centra zijn Salt Lake City, Ogden, Provo.
Het toerisme richt zich behalve op de natuur ook op wintersport.
GESCHIEDENIS
Vermoedelijk bereisde een luitenant van de conquistador F.V.de Coronado, Carcía López de Cardenas, het gebied in 1540. In 1776 waren er de Spaanse franciscanen Vélez de Escalante en Dominguez. Na Spaanse handelaars kwamen er in ca. 1820 Engelse en Amerikaanse pelsjagers. Op grond van exploraties van Bonneville (1834) en Frémont (1842) begon na verdrijving uit New York, Missouri, Ohio en Illinois in 1847 de kolonisatie van de mormonen onder Brigham Young. Met pionierswerk in irrigatie werd landbouw middel van bestaan. Hun eerste oogst die door krekels werd bedreigd, werd door meeuwen gered (Seagull monument).
In 1849 stichtten zij de staat Deseret, die echter niet tot de VS werd toegelaten, maar in 1850 door het Congres tot territorium werd verklaard. Conflicten met de VS (Utah War) vanwege de door het Congres verboden polygamie, leidden in 1857 tot legering van militairen in Utah. In 1896 werd Utah als staat in de VS opgenomen. Strijd met de Ute-Indianen duurde tot 1921.
