Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 31-01-2022

Undergroundpers

betekenis & definitie

v./m., de publiciteitsmedia van de jeugdsubcultuur uit de jaren zestig en begin zeventig in de VS en West-Europa.

Het verschil met de ondergronds verschijnende blaadjes van b.v. socialistische groeperingen aan het eind van de 19e eeuw is dat de undergroundpers weliswaar een specifiek, maar tegelijkertijd massaal publiek had. Specifiek wil zeggen dat de undergroundpers zich voornamelijk richtte op jongeren. Maar daarbinnen was een rijke verscheidenheid aan bewegingen, die tot uiting kwamen in de undergroundpers. Zo waren er hippies, yippies, weathermen, Black Panthers, radicalen en studenten. Alle jongeren die zich afzetten tegen het establishment vonden hun spreekbuis in de undergroundpers. In de burgerlijke pers zagen zij handlangers van de gevestigde orde, die de ideeën van de jongeren zouden onderdrukken.

Schrijvers in de undergroundpers lieten hun betrokkenheid bij hun onderwerpen duidelijk blijken. Objectiviteit bestond niet. Het was hun bedoeling acties op gang te brengen en te volgen. Dat kon alleen met een duidelijk politiek engagement. Er werd dan ook vrijelijk geschreven over onderwerpen die in de burgerlijke pers verzwegen of verdraaid werden, zoals drugs, seksualiteit, Black Panthers, de oorlog in Vietnam, studentenprotest, politieke onderdrukking, de ondergeschikte positie van de vrouw en (in Nederland) het koningshuis.

De undergroundpers heeft vaak te lijden gehad van maatregelen van de overheid. Regelmatig werden de makers vervolgd op beschuldiging van pornografie of obsceniteiten, smaad en belediging. De makers werden bedreigd, drukpersen in beslag genomen en oplagen vernietigd. De eerste undergroundkrant was de Los Angeles Free Press (1964). Samen met de Berkeley Barb, de East Village Other, de San Francisco Oracle, de Fifth Estate en Paper vormde zij de Underground Press Syndicate, waarbij zich later vele andere undergroundbladen aansloten. Veel undergroundbladen zijn in grafisch opzicht kunstwerken; zij zijn met veel originaliteit en creativiteit gemaakt.

Bovendien zijn zij de bakermat geweest van een nieuwe generatie striptekenaars. In het begin van de jaren zeventig nam het aantal undergroundbladen sterk af; zo ging het bekendste Ned. undergroundtijdschrift Hitweek in 1969 Aloha heten. In april 1974 verscheen het voor het laatst. Een aantal bladen veranderde enigszins van inhoud. Sommige werden muziekbladen, andere legden zich toe op algemene vraagstukken zoals vrouwenemancipatie, de overlevingsproblematiek of de bewapeningswedloop. Daarnaast bestaan nog vele soorten stripbladen.

< >