[Amer.], m., van de gevestigde levensbeschouwing(en) afwijkende, zelfs er tegen indruisende belevingswereld en cultuurpraktijk.
De underground is de jeugdsubcultuur die ca. 1965 ontstond in de VS (San Francisco, New York) en Engeland (Londen) en zich vandaaruit verspreidde. De underground wilde een antwoord geven op de als bloedeloos en onderdrukkend ervaren consumptiemaatschappij, op de sociale tegenstellingen in de westerse samenleving, op de mondiale tegenstelling tussen arm en rijk, op de Koude Oorlog. Uiterlijk onderscheidde de underground zich door non-conformistische kleding, haardracht en eigen taalgebruik. Van de beat generation werd het gebruik van verdovende, als geest verruimend ervaren middelen overgenomen. Daarnaast viel de underground op door vaak professionele alternatieven voor bestaande instellingen en cultuuruitingen: eigen pers (undergroundpers), eigen muziek (undergroundmuziek), eigen litteratuur, eigen theater, eigen alternatieve universiteit, eigen instellingen voor sociale en medische hulpverlening (Jongeren Advies Centrum, Release, alternatieve hulpverlening).
De verschillende underground-stromingen hadden hun distantie ten opzichte van de gevestigde maatschappij gemeenschappelijk. In concreto nam hun maatschappijkritiek echter zeer uiteenlopende vormen aan. Naast de hippies in de VS en provo en de Kabouters in Nederland, die door vreedzame, ludieke acties de feilen van de maatschappij poogden bloot te leggen, stonden groepen die zich richtten op concrete actiepunten: de oorlog in Vietnam, democratisering, milieubederf, de derde-wereldproblematiek. Vooral na de mislukking van het ‘revolutiejaar’ 1968 manifesteerden zich individualistische, apolitieke stromingen als flower power, die de universele liefde predikte; veel voormalige activisten trokken zich terug in plattelandscommunes; m.n. in deze kringen vonden de verschillende vormen van oosterse mystiek hun aanhang. Daartegenover stond een radicalisering van andere groepen, die zich manifesteerde in het gewelddadige optreden van o.a. Black Power in de VS en van verschillende terroristische groepen in West-Europa (terrorisme).
LITT. E.Sibenski, Untergrund und offene Gesellschaft (1967); N.van Hoffman, We are the people our parents warned us against (1968); W.Hollstein, Der Untergrund (1970); R.Neville, Playpower (1970; Ned. vert. 1971); J.Duvignaud, La planète des jeunes (1975).
