[Gr. typhos, damp, beneveling], m., (ook: buiktyfus), typhus abdominalis, febris typhoidea, een besmettelijke ziekte, veroorzaakt door de bacterie Salmonella typhi.
De tyfusbacteriën komen vooral met (ongekookt) voedsel in het lichaam, en maken in hoofdzaak de darm ziek. De besmetting kan ook tot stand komen door direct contact met ontlasting, urine of sputum van een tyfuspatiënt. Tyfus komt zowel sporadisch als in epidemieën voor. Na een incubatietijd van 8—21 dagen, waarin de patiënt zich wat onwel voelt, begint de ziekte met geleidelijk stijgende koorts, hevige hoofdpijn, aanvankelijk sterk beslagen, later rode, zeer droge tong, gebrek aan eetlust, dorst en gevoel van zwaar ziek zijn. De belangrijkste complicaties zijn darmbloeding en darmperforatie. De koorts bereikt aan het eind van de eerste week haar hoogtepunt, blijft in de 2e en 3e week veelal schommelen rond 40 °C, de pols blijft betrekkelijk langzaam, de in het begin trage ontlasting wordt dun en frequent of de verstopping blijft gedurende de gehele duur van de ziekte bestaan.
Op de romp ontwikkelen zich roze vlekjes (roseola), bronchitis treedt op, de algemene toestand wordt slechter, de zieke gaat ijlen, wordt onrustig, het bewustzijn wordt gestoord (status typhosus). In typisch verlopende gevallen daalt in de 4e week langzamerhand de koorts, verbeteren alle verschijnselen en treedt met de 5e week het reconvalescentietijdperk in.
Van dit verloop komen dikwijls afwijkingen voor. Van belang is de aandoening van de galblaas, aangezien deze soms chronisch wordt en de zieken daardoor hun leven lang tyfusbacteriën met de ontlasting kunnen blijven afscheiden, soms - indien niet als ‘bacillendrager’ herkend - voor hun omgeving een voortdurende bron van besmetting vormend. Door inenting met een tyfusvaccin (dat ca. 1 jaar werkt) kan men de vatbaarheid voor de ziekte aanmerkelijk verminderen. Vroeger was tyfus een ziekte met een hoog sterftecijfer; tegenwoordig leidt behandeling met antibiotica in de meeste gevallen tot een snelle genezing. De tyfusbacterie is in 1880 ontdekt door K. Eberth, R.
Koch en G. Gaffky. paratyfus.
