o., mythische band tussen een mensengroep en een totem.
De totemgroepen zijn meestal clans en zijn dan ook exogaam, d.i. dat men niet binnen de groep mag trouwen. De groep wordt in het algemeen bij de naam van de totem genoemd en het is de leden verboden de totemdieren of -planten te doden of te eten. De speciale band tussen clan en totem wordt verklaard in de mythen en gaat in de meeste gevallen terug op een legendarische totemvoorouder, deels menselijk deels dierlijk. Daardoor is het totemisme gewoonlijk ook verbonden met een bepaald religieus ritueel. Op veel plaatsen wordt de totem afgebeeld in houtsnijwerk; het bekendste voorbeeld hiervan zijn de ‘totempalen’ van de Indianen aan de noordwestkust van Noord-Amerika. Behalve het clantotemisme komen ook andere vormen voor:
1. lokaaltotemisme, waarbij de totem is gebonden aan een bepaalde heilige plaats in het terrein (rots, boom, steen); dit komt vooral voor bij de Aborigines van Australië, waar het totemisme zich bijzonder sterk heeft ontwikkeld;
2. geslachtstotemisme, waarbij de mannen van een groep een eigen totem hebben en de vrouwen een andere; ook dit komt voor bij de Aborigines;
3. individueel totemisme, een band tussen een totem en een enkele persoon, vooral voorkomend bij Noord-Amerikaanse Indianenstammen.
LITT. C.Lévi-Strauss, Le totémisme aujourd’hui(1962); E.Leach, The structural study of myth and totemism (1967).
