[Lat., sidderrog], v./m. (-’s), zich met eigen aandrijving onder water voortbewegend explosief projectiel.
Naarmate de pantsering van oorlogsschepen verbeterde, werd de uitwerking van artillerieprojectielen minder. Als onderwaterwapen werden aanvankelijk verankerde mijnen, zgn. torpedo’s gebruikt. In de tweede helft van de 19e eeuw ontstonden de zgn. spartorpedoboten: kleine, snelle vaartuigen, aan de boeg, onder water voorzien van een lange staaf (spar) met aan de voorzijde een zware lading springstof. Het vijandelijke schip werd hiermee geramd waarbij de lading ontplofte. Daar dit een nogal hachelijke onderneming was, werd gezocht naar een projectiel met eigen voortstuwing. De aldus ontstane torpedo heeft een sigaarvormig lichaam.
Het voorste deel is de ladingkamer met ontstekingsmechanisme en bij doelzoekende torpedo’s ook het doelzoekmiddel. Dan volgt een kamer met energiemiddelen (b.v. zuurstof, waterstofperoxide, batterijen), een kamer met de voortstuwingsinstallatie, een stuurkamer met besturingsmechanismen en de staartschroefassen, voortstuwers en roeren.
Het doelzoeken kan passief gebeuren door te reageren op opgevangen geluid van het doel (b.v. machine- en schroefgeruis), magnetische velden enz.; dan wel actief met behulp van sonar. Sommige typen kunnen in combinatie met doelzoeken over het laatste deel van hun baan geleid worden met behulp van stuurimpulsen via uit de torpedo gevierde draden. Het besturen van de torpedo gebeurt in verticale richtingen met een diepteregelaar, werkend op de waterdruk, en in horizontale richtingen met een gyroscoop. De moderne torpedo biedt vele technische gebruiksmogelijkheden. Zo kan zij na het lanceren volgens een bepaald patroon gaan lopen (cirkels, zigzag) wat vooral bij gebruik tegen konvooien de trefzekerheid vergroot. Doelzoekende middelen worden veel gebruikt bij anti-onderzeeboottorpedo’s.
Zij kunnen doelen tot een diepte van ca. 900 m aanvallen. Afhankelijk van het type torpedo bedraagt de snelheid 46-72 km/h, het bereik 4-15 km.
Het lanceren kan gebeuren vanuit een lanceerbuis, met perslucht of springstof, dan wel vanaf een werper. Vliegtuigen laten een torpedo normaliter gewoon vallen, waarop zij op eigen kracht verder gaat. Voor oefendoeleinden wordt de ladingkamer van een torpedo vervangen door een met water gevulde blaaskop. Aan het einde van de baan wordt die met lucht leeggeblazen, waardoor de torpedo gaat drijven en kan worden opgepikt.
In de Tweede Wereldoorlog hebben aanvallen met vliegtuigtorpedo’s grote resultaten gehad, vooral wanneer zij uit verschillende richtingen tegelijk werden uitgevoerd (de ondergang van de Bismarck, mei 1941, Prince of Wales en Repulse, dec. 1941).
