v./m. (tomaten),
1. Lycopersicum esculentum (Solarium lycopersicum) een uit Zuid-Amerika afkomstig gewas uit de familie Solanaceae;
2. glanzend rode vrucht van 1.
De tomaat wordt in vele landen om de vrucht geteeld. De teeltwijze wordt bepaald door de plaatselijke bodemgesteldheid, de waterhuishouding en het klimaat. De opkweekperiode van zaai tot planten duurt 5—11 weken. Het uitplanten geschiedt in rijen met plantafstand van ca. 50 cm. Kort na het uitplanten gaat gewoonlijk de eerste tros van de plant bloeien. Daarna duurt het nog 2 maanden voor de eerste vruchten worden geoogst.
De groei is zeer snel. In principe wordt aan de hoofdstengel, die aan touw wordt opgeleid, om de 3-4 bladeren een bloemtros gevormd, waaraan de vruchten komen. Men snijdt de top van de plant af, zodat de lengtegroei stopt. De oogst per plant bedraagt bij een normaal gewas 3-5 kg. In elke bladoksel verschijnt een zijscheut (‘dief’), die vroeg wordt verwijderd. De tomaat stelt vooral eisen wat betreft temperatuur van grond en lucht, luchtvochtigheid en lichthoeveelheid.
De tomaat kent vele ziekten, die de oogst belangrijk kunnen verkleinen, zoals de kurkwortelschimmel, de slaapziekteschimmel en het wortelknobbelaaltje. Daarom wordt jaarlijks de grond gestoomd of chemisch ontsmet. De oogst geschiedt in de vroege morgenuren. Naast de traditionele ronde tomaat is de vlezige tomaat van betekenis geworden. De tomaat is het gehele jaar verkrijgbaar.
In Nederland is de tomaat het belangrijkste produkt van de groenteteelt onder glas (50 % van het totale glasareaal). In 1978 bedroeg de uitsluitend onder glas geteelde produktie 365000 t, waarvan ca. 80 % werd geëxporteerd naar vooral de BRD, Frankrijk, Groot-Brittannië, Zweden. Verreweg het belangrijkste produktiegebied (80 %) is het Zuidhollands glasdistrict; andere centra zijn Venlo, Emmen, Breda en Vleuten.
In België zijn de voornaamste centra de omgeving van Mechelen, Hoeilaart en Rummen. De produktie bedroeg in 1978 116000 t.
