sir Henry Morton, eigenlijk: John Rowlands, Engels ontdekkingsreiziger, *28.1.1841 Denbigh (Wales), ♰10.5.1904 Londen. Stanley groeide op in een armenhuis, liep weg, ging als scheepsjongen naar de VS en werd daar journalist bij de New York Herald.
In opdracht van deze krant ging hij in 1871 naar Afrika en vond de verloren gewaande D.Livingstone. In 1876 wendde Stanley zich tot de Belg. koning Leopold n om hem voor de Kongo te interesseren. Op kosten van diens studiecomité maakte Stanley van 1879-84 reizen door de Opper-Kongo en legde er de grondslagen voor de kolonie Belg.-Kongo. In tegenstelling tot Livingstone had Stanley slechts weinig missionaire aandrang, maar zijn stoutmoedige en hardhandige acties verschaften hem veel roem. Werk: o.a. How I found Livingstone (1872).LITT. M.Luwel, Stanley (1959); R.Castries, Les rencontres de Stanley (1960); J.A.Casoda, Dr.D. Livingstone and sir H.M.Stanley (1977; bibliogr.).
