Amerikaanse Burgeroorlog (1861—65) tussen de zuidelijke, zgn. Confederate States, en de oorspronkelijke Unie, waarvan de zuidelijken zich hadden afgescheiden.
De achtergrond van de secessie was gelegen in de zuidelijke opvatting, dat de Unie als bondsstaat niet de juiste staatvorm was gebleken; de statenbond, confederatie, zou een maximale autonomie aan de deelnemende staten moeten garanderen, die federale inmenging in ‘binnelandse aangelegenheden’ zou uitsluiten. Een dergelijke autonomie zou het de zuidelijken mogelijk maken de kwestie van de slavernij op eigen gezag te regelen; de slavernij immers was de grondslag van de zuidelijke economie ( negervraagstuk). De eerste secessie vond plaats op 4.2.1861, vlak na de verkiezing van de republikein A.Lincoln tot president van de VS, toen Zuid-Carolina, Alabama, Georgia, Mississippi, Louisiana en Texas de Unie verlieten. De Confederatie werd opgericht te Montgomery (Alabama) en J.Davis werd als president gekozen. Spoedig sloten zich aan: Virginia (17 april), Arkansa (6 mei), Noord-Carolina (20 mei) en Tennessee (8 juni). Lincoln wist echter te voorkomen, dat ook Maryland, Delaware en Missouri uittraden.
Beide kampen gingen tot mobilisatie over. In het Zuiden in Fort Pickens (Florida) en Fort Sumter (Zuid-Carolina) bezat de Unie (het Noorden) twee steunpunten. De eigenlijke Secessieoorlog begon toen van 12-14 april de zuidelijken Fort Sumter veroverden. De Confederatie bezat in generaal R.Lee een voortreffelijk leider, zodat zij zich aanvankelijk gemakkelijk kon handhaven: Uniestrijdkrachten die in juli 1861 Virginia binnenvielen werden verslagen. In 1863 kwam echter de noordelijke oorlogsmachine goed op gang. Door blokkade van de zuidelijke havens werden de exportmogelijkheden aangetast, hoewel de blokkade soms met Engelse steun kon worden doorbroken (Alabamakwestie).
In juli 1863 versloeg U.Grant, de latere president, de zuidelijken bij Vicksburg, terwijl Meade Gettysburg (Pennsylvanië) veroverde. Het Zuiden werd in twee delen gesplitst. Inmiddels wist Lincoln door zijn proclamatie, waarbij slavernij voorde gehele VS werd afgeschaft (per 1.1.1863), te voorkomen dat Frankrijk en Engeland de zuidelijken ook openlijk zouden gaan steunen. In mrt. 1864 werd Grant opperbevelhebber van de Uniestrijdkrachten, waarna een systematische verovering van het Zuiden werd ingezet. Op 9.4.1865 moest generaal Lee capituleren in Appomatox Courthouse. De Reconstruction, de heropneming van de uitgetreden staten in de Unie, ontaardde in vergaande uitbuiting van het Zuiden door noordelijke profiteurs (carpetbagger).LITT. C.Eaton, A hist. of the Southern Confederacy (1954); A.Nevins, The war for the Union (2 dln. 1959—60); J.G.Randall en D.Donald, The Civil War and Reconstruction (1961); S.Foote, The civil war (3 dln. 1972).
