o., HN02, een zuur dat slechts in verdund waterige oplossing en bij gewone of lagere temperatuur bestaat.
Een verdunde oplossing van salpeterigzuur wordt gemaakt door bariumnitriet met verdund zwavelzuur bij 0 °C te laten reageren en het neergeslagen bariumsulfaat af te filtreren:Ba(N02)2 + H2S04 BaS04 + 2HN02 Salpeterigzuur ontleedt gemakkelijk in salpeterzuur (HN03), stikstofoxide (NO) en water volgens: 3HNO, ±5 HN03 + 2NO + H20 Het evenwicht ligt in geconcentreerde oplossingen en ook bij weinig verhoogde temperatuur aan de kant van het HN03.
Aan de lucht verloopt de reactie geheel naar rechts, omdat NO met zuurstof reageert. In zeer geconcentreerde oplossingen ontleedt HNO2 in de nitreuze gassen:2HN02 NO + N02 + H20 Zouten van salpeterigzuur heten nitrieten; deze zijn bestendig en gemakkelijk oplosbaar in water. Een oplossing van salpeterigzuur kan zowel reducerend als oxiderend werken. Reducerend: de ontkleuring van kaliumpermanganaat in zwavelzure oplossing. Hierdoor kan men door titratie kwantitatief het gehalte aan HN02 in verdunde oplossingen bepalen. Oxiderend: het vrijmaken van jood uit waterstofjodideoplossingen en de oxidatie van zwaveligzuur (H2S03) tot zwavelzuur (H2S04) in verdunde oplossing.
In de bodem spelen salpeterigzuur en zijn verbindingen een belangrijke rol als tussenprodukt bij de oxidatie van ammoniak tot salpeterzuur onder invloed van nitrificerende bacteriën en bij de reductie van nitraten via nitrieten tot stikstof onder invloed van denitrificerende bacteriën. In de organische synthese dient salpeterigzuur voor de omzetting van aromatische aminoverbindingen (aniline e.d.) in de zeer reactieve diazoverbindingen, die als uitgangsprodukt voor vele synthesen dienen, b.v. van kleurstoffen.
