een op initiatief van de Geneefse burger Henri Dunant in 1863 gestichte particuliere organisatie tot hulpverlening aan gewonden en andere lijdenden in tijd van oorlog. De stichting geschiedde door 16 landen op een door de Zwitserse regering bijeengeroepen conferentie te Genève en is vastgelegd in de Landenconventie van 22.8.1864.
Volgens deze conventie van Genève zouden zij die onder bescherming van het Rode-Kruisteken op het slagveld hulp aan gewonden verleenden, worden beschouwd als non-combattanten en bescherming genieten van de oorlogvoerende partijen. Als internationaal symbool werd het Rode Kruis op een wit veld aangenomen (de in kleuren omgekeerde Zwitserse vlag). In een aantal niet-christelijke landen heeft men een ander symbool gekozen: rode halve maan, rode leeuw en zon. De organisatie heeft thans ook overal vredestaken, m.n. bij calamiteiten.In Nederland werd in 1867 bij KB een comité opgericht, dat in 1895 de naam van Vereniging Het Ned. Rode Kruis verwierf. Er zijn in Nederland 475 plaatselijke afdelingen van het Rode Kruis, elk met een eigen rechtspersoonlijkheid. Hoewel het een overheidsinitiatief betrof, begrijpelijk met het oog op militaire gewonden, is het Rode Kruis een particuliere organisatie die geen overheidssteun krijgt. De inkomsten bestaan uit contributies (o.a. van ruim 1 mln. leden), giften en collectes. Taken:
1. bescherming van en hulpverlening aan de burgerbevolking bij rampen (of oorlogsgevaar) in binnen-en buitenland (uitzending van personeel en goederen b.v.); hiertoe zijn 250 Rode-Kruis-Korpscolonnes (met 12 500 vrijwilligers) gevormd, die voor eerste-hulpverlening en gewondenvervoer kunnen zorgdragen, en beschikt het Rode Kruis over magazijnen met allerlei voorraden materiaal;
2. bloedtransfusiedienst, met een eigen centraal laboratorium te Amsterdam; per jaar staan ruim
450 000 vrijwilligers bloed af;
3. organiseren van hulp(posten) voor EHBO langs wegen;
4. kosteloos ter beschikking stellen van invalidewagens op een aantal stations van de Ned. Spoorwegen;
5. bevordering van orgaan-en weefseldonorschap ten behoeve van transplantatiedoeleinden;
6. welfarewerk (bezigheidstherapie) in een groot aantal ziekenhuizen en verpleeginrichtingen en bij patiënten thuis (met ruim 250 full-time en ruim 13 000 vrijwillige parttime krachten);
7. trombosediensten in een aantal plaatsen;
8. verstrekking van lectuur aan thuisliggende zieken;
9. radio-medische dienst (Radio Scheveningen) voor zeevarenden;
10. organisatie van Rode-Kruis-boottochten voor chronisch zieken en van vakantieweken in twee speciale tehuizen;
11. verzorging van lectuur en andere attenties voor zieken;
12. bepaalde andere vormen van hulpverlening. Na de Tweede Wereldoorlog speelde het
Rode Kruis een grote rol bij het opsporen van vermisten en bij de opvang van gerepatrieerden uit voormalige Ned. gebiedsdelen.
Het Rode Kruis van België dateert van 4.2.1864. Na de Eerste Wereldoorlog werd zijn sociale en medische taak verruimd, m.n. op het terrein van rampenbestrijding en het opvangen van de gevolgen ervan. In 1964 werden de lokale en regionale diensten voor eerste hulp gegroepeerd in een Nationale Hulpdienst en in 1968 werd het Nationaal Instituut voor het Bloed in gebruik genomen. In sept. 1972 werden nieuwe statuten van kracht en werd de naam veranderd in Belg. Rode Kruis. Tegelijkertijd werd ook een administratieve reorganisatie doorgevoerd, waarbij de Vlaamse en de Franstalige afdelingen een autonoom bestuur kregen.
Algemeen voorzitter (sinds 1957) is prins Albert. Het ledental steeg in de periode 1971—77 van 162 000 tot 279 414; het aantal plaatselijke afdelingen van 243 tot 297 in Vlaanderen (154 000 leden) en van 199 tot 201 in Wallonië (130 000 leden). De 19 tweetalige Brusselse afdelingen tellen samen 5300 leden. Behalve met hulpverlening bij rampen en ongevallen houdt het Belg. Rode Kruis zich ook bezig met de inzameling van bloed, de uitlening van sanitair materieel en de organisatie van EHBO-cursussen en de inrichting van ziekenhuisbibliotheken. Het Rode Kruis ontving vanwege het Ministerie van Volksgezondheid een belangrijke opdracht in de gezondheidsvoorlichting en -opvoeding van de bevolking,
