Joseph Ernest, Frans theoloog en oriëntalist, geschieden letterkundige, *27.2.1823 Tréguier, ♱2.10.1892 Parijs. Renan, die bestemd was voor de geestelijke stand, brak in 1845 met de Rooms-Katholieke Kerk.
Hij werd leraar en in 1862 hoogleraar Hebreeuws aan het Collége de France, maar vanwege zijn intreerede geschorst. In 1878 werd hij in zijn ambt hersteld. Renans Vie de Jésus (1863), een romantische levensgeschiedenis van Jezus, oogstte een storm van verontwaardiging, maar ook bijval. Het is het eerste deel van zijn Origines du christianisme (8 dln. 1863-83), waarin hij poogde de geschiedenis van jodendom en christendom weer te geven in hun natuurlijke milieu: tijd, land, volk. Zij hadden zeer grote invloed. Renan benadrukte sterk de betekenis van de woestijn voor religieuze stichtingen (Mozes, Jezus, Mohammed), Werken: Histoire générale et système comparé des langues sémitiques (1855), Études d’histoire religieuse (1857), Essais de morale et de critique (1859), Mission de Phénicie (1865—74), La réforme intellectuelle et morale (1871), Histoire du peuple d’Israël (5 dln. 1887-94), L’avenir de la science (1890). Uitgaven: Correspondances (2 dln. 1926—28); Oeuvres complets, door H.Psichari (10 dln. 1947 vlg.)
LITT. P.van Tieghem, Renan (1948);D.S.Paganelli, E.Renan (1966); H.Peyre, Renan (1969); K.Gore, L’idée de progrès dans la pensée de Renan (1970).
