eigenlijk: Raffaello Sanzio, Italiaans schilder en architect, *1483 te Urbino, ♱6 april 1520 te Rome. Rafaël kreeg zijn eerste schilderlessen van zijn vader.
In 1499 werkte hij in het atelier van Pietro Perugino te Perugia, die de meeste invloed op hem heeft gehad. In 1504 stichtte Rafaël zijn eigen werkplaats te Florence. Zijn stijl onderging er vooral de invloed van Da Vinci, Michelangelo en Fra Bartolommeo. Rafaël is bij uitstek de schilder van portretten en madonna’s. De fijnheid en liefelijkheid van compositie bij deze onderwerpen maakten hem tot de geliefdste kunstenaar van zijn tijd.Door Bramante kreeg Rafaël in 1508 van paus Julius II de opdracht voor de fresco’s in de pauselijke vertrekken van het Vaticaan die bekend staan als: ● de Stanza della Segnatura, ● de Stanza d’Eliodoro en ● de Stanza dell’ Incendio. Het kostte Rafaël bijna tien jaar om de fresco’s te voltooien. De bekendste fresco’s zijn de School van Athene en de Disputa.
Tevens vervaardigde hij in 1515—17 tien grote kartons voor wandtapijten in de Sixtijnse kapel (geweven te Brussel in het atelier van P.Coecke).
In 1514 werd hij benoemd tot leider van de bouw van de nieuwe Sint-Pieter, waarvoor hij een nieuw plan bedacht, dat echter nooit werd uitgevoerd. Ook werd hij conservator van alle antieke monumenten in en om Rome. Vele bouwwerken in Florence en Rome zijn naar zijn ontwerpen tot stand gekomen, in samenwerking met andere bekende architecten. In Rome ontwierp hij grote altaarstukken, Sacre conversazioni, waarvan nog vele schetsen van Rafaël bestaan, terwijl hij de uitvoering moest overlaten aan zijn helpers Giulio Romano en Penni. Als hoofdmoment uit deze tijd geldt de Sixtijnse Madonna (1515). Rafaël genoot bij zijn leven reeds een ongekende faam en wordt met Michelangelo en Da Vinci tot de grootste kunstenaars van de renaissance gerekend.
LITT. T.Hoffmann, Raphael als Architect (4 dln. 1900—14); O.Fischer, Raphaels Zeichnungen (1913—42); W.Kelber, Raphael von Urbino (2 dln. 1963); L.Dussler, Raphael. Kritisches Verzeichnis der Gemälde, Wandbilder und Bildteppiche (1966); A.P.Oppé, Raphael (1970); J.Pope-Hennessy, Raphael (1970).
