Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2021

Puccinia

betekenis & definitie

geslacht van roestzwammen uit de familie Pucciniaceae, met een groot aantal hetzij soorten, hetzij rassen (zeker 4000 soorten); bedreigen als parasiet vrijwel alle planten. De meest algemene soort op granen en wilde grassen is Puccinia graminis, de graanroest.

Zoals de andere is ook deze soort in vele ondersoorten te splitsen, die elk aan een bepaalde waardplantesoort een duidelijke voorkeur geven, b.v. var. tritici aan tarwe, var. hordei aan gerst, var. avenae aan haver en var. secalis aan rogge. Deze ondersoorten splitst men weer in vele zgn. fysiologische rassen, omdat deze weer bij voorkeur bepaalde rassen van de genoemde graansoorten aan tasten; van var. tritici b.v. zijn meer dan 150 fysiologische rassen bekend.Onder de opperhuid van de besmette waardplant ontwikkelen zich aecidiën en spermogoniën. Uit de aecidiën komen uredosporen (stadium 2) en gesteelde teliosporen (stadium 3). Deze laatste zijn 2cellig, bruin en dikwandig en elke cel heeft een kiemporie. Een kiemende uredospore levert nieuwe uredosori (sporehoopjes). Een kiemende teliospore levert een basidium, dat 4-cellig is, en elk der 4 cellen vormt een basidiospore (stadium 4). Deze basidiosporen groeien uit tot een mycélium, dat spermogoniën vormt (stadium 0).

De spermogoniën snoeren 1-cellige sporen af (spermatiën, mannelijke geslachtscellen), die in een zoete vloeistof zweven. Insekten kunnen de spermatiën op andere planten overbrengen. Vele Puccinia-soorten zijn heteroëcisch, d.w.z. zij moeten voor het volledig verloop van hun levenscyclus van waardplant wisselen. Zo leven van P. graminis de stadia 0,1 en 4 op Berberis, en stadia 2,3 en 4 op het graanblad. Om deze reden is de cultuur van Berberis vulgaris (zuurbes) in Nederland verboden en werd deze soort zoveel mogelijk uitgeroeid.

< >