het toekennen van bepaalde voordelen aan een of meer landen, die andere landen niet genieten Deze preferenties kunnen vele vormen aannemen. Als vormen van economische preferenties kent men o.a.:
1. de sectorsgewijze integratie; in dit geval vormen de deelnemers een gemeenschappelijke markt (economische integratie) in een of meer bedrijfstakken, b.v. de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal;
2. een tarief unie (tariefgemeenschap);
3. een douane-unie (douanegemeenschap);
4. een douane-unie in fiscale zin; deze wordt bepaald door de onder
2. en
3. genoemde kenmerken en voorts door de unificatie van de verbruiksbelastingen;
5. een economische unie;
6. een vrijhandelszone;
7. een gedeeltelijk prefentieel systeem; meestal komt dit neer op het verlenen van tariefpreferenties tussen bepaalde landen, b.v. het Britse Gemenebest met zijn ‘imperial preferences’, de vrijhandelszone in automobielen tussen de VS en Canada, de tariefpreferenties, ingesteld ten gunste van ontwikkelingslanden bij export naar industriële landen. De omvang van de preferenties kan naar gelang van deze omstandigheden sterk variëren. Tariefpreferenties hebben economische voordelen en nadelen. Zodra men overgaat tot het toepassen van een preferentieel systeem ontstaan nl. twee economische effecten: de trade diversion en de trade creation. Zodra men nl. aan een bepaald gebied economische voordelen toekent (b.v. in de vorm van verlaging van invoerrechten), zal de import uit dat gebied worden gestimuleerd. Indien dit echter gaat ten koste van de import uit andere gebieden, die niet van de preferentie profiteren en daardoor verhoudingsgewijs ‘duurder’ zijn geworden, treedt trade diversion op. Er wordt als het ware handel afgetapt. Dit is dan een zuiver protectionistisch gevolg van de tariefpreferenties, doordat de produktie in het partnerland wordt gestimuleerd ten koste van de produktie op de wereldmarkt. Alleen voorzover de uitbreiding van de internationale handel tengevolge van een preferentieel systeem niet ten koste van derde landen gaat, kan men van trade creation spreken. Het goedkope buitenlandse produkt verdringt dan het relatief dure (inefficiënt voortgebrachte) binnenlandse produkt. De trade diversion brengt een vermindering aan welvaart, doordat dit het protectionistische element vertegenwoordigt van een preferentieel systeem, terwijl de trade creation welvaartsverhogend werkt, doordat het de produktie in een meer efficiënte richting stimuleert. Of preferenties economische voordelen dan wel nadelen met zich meebrengen hangt geheel af van de feitelijke omstandigheden.
LI TT. F.Hartog, Het econ. wereldbestel (6e dr. 1970); F.de Roos, Theorie der intern, betrekkingen (1978).
