Belg. historicus, *23 december 1862 te Verviers, ♱24 oktober 1935 te Ukkel; vader van J.Pirenne. Pirenne studeerde te Luik, Berlijn en Parijs, was in 1885 docent aan de Luikse universiteit en van 1886—1930 hoogleraar te Gent.
Zijn bekendste werk is de Histoire de Belgique, waarin hij wilde aantonen dat de schepping van een onafhankelijk België niet het min of meer toevallige resultaat was van de Europese diplomatie, maar al sedert de middeleeuwen was voorbereid. Pirennes hoofdterrein was de economische geschiedenis van de West-Europese middeleeuwen. Vanuit dit gebied lanceerde hij twee sterk omstreden theorieën: niet de invallen van de barbaren maakten een eind aan de oudheid (de eenheid van beschaving rond de Middellandse Zee), maar de opmars van de Arabieren naar Spanje en Gallië, die het centrum van de westerse beschaving verplaatste naar Noordwest-Europa;de middeleeuwse steden in m.n. Vlaanderen en de streek rond Luik ontstonden door een herleving van de handel in de 10e en 11e eeuw; zij groeiden uit een handelsnederzetting (portus), ontstaan in de schaduw van een passieve prestedelijke kern (Gallo-Romeinse stad, burcht, abdij). Werken: Histoire de Belgique (7 dln. 1900—32; Ned. vert. 4 dln. 1909—34), Les villes du Moyen Age (1926), Histoire de l’Europe des invasions au 16me siècle (1936; Ned. vert. 1948), Mahomet et Charlemagne (1937).
LITT. F.Drion du Chapois, H.Pirenne (1964); B. Lyon, H.Pirenne (1974).
