Romeins schrijver, ♱(zelfm. op bevel) 66 Rome. Na een ambtelijke carrière, waarin Petronius het bracht tot stadhouder van Bithynië en tot consul, trad hij aan het hof van Nero op als arbiter elegantiae (ceremoniemeester).
Hij viel echter in ongenade bij de keizer en moest zelfmoord plegen (Tac. Ann. XVI, 18-19). Petronius is waarschijnlijk de auteur van Satyricon (20 boeken), waarin een zekere Encolpius de avonturen van hem en zijn makkers vertelt. Het werk is slechts in fragmenten bewaard, m.n. van Boek 15 en 16, waaronder een groot en samenhangend fragment, de Cena Trirnalchionis, het diner van Trimalchio. Meesterlijk is de schildering van deze schatrijke vrijgelatene met al zijn ijdelheid, pronkzucht en kwasi-geleerdheid.
De roman speelt onder Nero te Cumae of Puteoli in Campanië, en is een kostbare bron voor de kennis van de taal en de zeden van de verschillende volksklassen van die tijd. Opvallend is de biseksuele houding van vele figuren in deze roman. In de trant van de Menippeïsche satire wordt het proza afgewisseld door poëzie in allerlei metra. Uitgaven: door F. Bücheler (1862, 2e dr. 1963); door L.Friedländer (herdr. 1960; met Du. vert. en aant.); door K.Müller en W.Ehlers (1965; met Du. vert.); door M. Heseltine (3e dr. 1969; met Eng. vert.); Ned. vert. van de Cena, door P.J.Enk (1947); van de gehele roman, door A.D.Leeman (1966).
Litt. H.L.W.Nelson, Petronius en zijn ‘vulgair’ Latijn (1947); G.Bagnani, Arbiter of elegance (1954); J.P.Sullivan, The Satyricon of Petronius (1968).
