Atheens staatsman, *ca.494 v.C., ♱(?)-9. 429 v.C.; zoon van Xanthippos, van moederszijde afstammend van Kleisthenes. Perikles sloot zich aan bij de democraten, die zich onder leiding van Efialtes tegenover Kimoon plaatsten en naar beperking van de macht van de Areopagus (een belangrijk rechtsen bestuurscollege) streefden.
Na de verbanning van Kimoon en de kort daarop volgende vermoording van Efialtes (461) werd Perikles leider van de democraten. Hij oefende grote invloed uit en was vele malen strateeg. Na de verbanning van Kimoon werd de verhouding tot Sparta en zijn bondgenoten zeer gespannen, wat tot een oorlog leidde. De strijd verliep voor Athene gunstig: Aigina werd veroverd en Athene beheerste geheel Midden-Griekenland. Tegelijk zette het de strijd tegen Perzië voort en ondersteunde het krachtig de Egyptenaren, die tegen de Perzen in opstand gekomen waren. Toen de Atheners in Egypte echter een zware nederlaag leden, zag Perikles in, dat de stad haar krachten had overschat.
Met Sparta werd in 451 v.C. een wapenstilstand voor vijf jaar gesloten. Na de Cyprische expeditie van Kimoon werd de Vrede van Kallias gesloten met Perzië (448 v.C.). De hervatting van de strijd in Griekenland bracht Athene in een gevaarlijke situatie, maar Perikles slaagde er in een dertigjarige vrede met Sparta te sluiten (446 v.C.), die in hoofdzaak neerkwam op herstel van de toestand van 461 v.C. In de DelischAttische Bond werden de bondgenoten in toenemende mate afhankelijk gemaakt van Athene, o.a. door Atheense burgers als kolonisten uit te zenden en hun onteigend land in het gebied van de bondgenoten toe te wijzen (klerouchoi). De gevaarlijke opstand van Samos werd onder de energieke leiding van Perikles neergeslagen (439 v.C.).In Perikles’ tijd werd Athene een volledige democratie: ook niet-vermogende burgers kregen toegang tot de ambten, en door het toekennen van een vergoeding (misthos) voor het bekleden van staatsfuncties werd het alle burgers ook financieel mogelijk gemaakt zich aan de staatszaken te wijden. Perikles bevorderde de verfraaiing van Athene; in de ‘gouden eeuw van Perikles’ werd Athene het geestelijk middelpunt van Griekenland.
In de eerste jaren van de Peloponnesische Oorlog (431-404 v.C.) was Perikles de onbetwiste leider van Athene, maar tijdens de epidemie die de stad trof (429 v.C.) ontlaadde de ontevredenheid zich op hem; hij werd in een proces veroordeeld en moest aftreden als strateeg. Nadat hij kort daarop in ere was hersteld, viel Perikles aan de ziekte ten offer.
LITT. A.R.Burns, Pericles and Athens (1948); V. Ehrenberg, Sophocles and Pericles (1954); F.Schachermeyr, Perikles (1969).
