staat van de VS, begrensd door New York, New Jersey, Delaware, Maryland, Virginia, Ohio, 117412 km2, 11,8 mln. inw. Hoofdstad: Harrisburg.
fysische gesteldheid. De staat ligt in het Appalachen-berggebied, dat hier met Mount Davis tot ruim 900 m hoogte reikt. In het noordwesten ligt laagland langs het Eriemeer en in het zuidoosten de rivierkustvlakte van de Delaware. Waar de kustvlakte overgaat in hoogvlakte en bergland is de Fall line waar een reeks stroomversnellingen de rivieren tot bron van hydro-elektriciteit maakt. Het westen is een hoogland met diepe en nauwe rivierdalen, meren en bossen. Het midden, het Allegheny-gebied, gaat naar het oosten over in een gebied met heuvels, golvende vlakten en brede dalen.
De bossen worden gevormd door de hemlock, pijnboom, rode ceder, rode eik, kastanje en berk. Het grote rivierennet met de Delaware, Ohio, Allegheny, Schuylkill, Susquehanna heeft met kanalen en sluizen het hele jaar open vaarwater. De zomers zijn warm, de winters koud met veel sneeuw in het noorden en de bergstreken.
bevolking. Van de bevolking woont 71,5 % in steden. Er zijn vijf steden met meer dan 100000 inw.: Philadelphia, Pittsburg, Erie, Allentown en Scranton. Van het aantal inwoners is 8,6 % gekleurd. Rooms-katholieken en protestanten zijn in de meerderheid door de vele immigranten (Ieren, Oosten Zuid-Europeanen). In het zuidoosten wonen veel Pennsylvania Dutch, lutheranen, gereformeerden en mennonieten. De voornaamste universiteiten en hogescholen zijn te Philadelphia en Pittsburg gevestigd.
economie. De beste landbouwgrond ligt in het zuidoosten en oosten waar de boerderijen tot de welvarendste van de VS behoren. Melkvee, slachtvee, varkens, kippen, kalkoenen, hooi, maïs, haver, tarwe, boekweit, tabak. Tuinbouw bij het Eriemeer levert veel druiven, het zuiden perziken, appels, kersen, champignons.
De mijnbouw betreft m.n. steenkolen (nagenoeg de enige Amerikaanse producent van anthraciet). In de gebieden met de rijke kolenvelden van de Appalachen (Altoona, Johnstown, Scranton, Harrisburg) heerst door automatisering en verminderd kolengebruik veel werkloosheid. Bij Titusville werd door Drake in 1859 de eerste boring naar aardolie ter wereld verricht. De industrie staat op de vierde plaats in de VS. Grootste staalproduktie van de VS,
m.n. te Pittsburg, Bethlehem, Morrisville, met eigen steenkolen, en ijzererts via de Grote Meren en via Delaware uit Canada en Venezuela. Voorts voedingsmiddelen, machinebouw, elektro-machinerieën, metaalwaren, chemicaliën, kleding en textiel, drukkerijen en uitgeverijen, steengoed, glaswaren, aardewerk, transportmiddelen, papier e.a. houtprodukten, schoenen, sigaren.
Grote jachtgebieden, sportvisserij, golflinks en wintersport en vele historische plaatsen stimuleren het toerisme.
geschiedenis. Na Henry Hudson’s reis in 1609 ontstond in 1643 bij Chester Nieuw-Zweden, dat in 1655 in Ned. handen kwam en in 1664 Engels werd. In 1681 gaf Karel II het gebied aan de quaker William Penn als schulddelging. Hij noemde het land Penn’s Woudland. Het gebied, dat een toevlucht was voor religieus vervolgden, kwam met Franse en Indiaanse pelshandelaars in 1754 63 in oorlog. In de oppositie tegen Engelse koloniale politiek en bij de Vrijheidsoorlog had het een leidende rol.
Philadelphia was de hoofdstad van de VS in 1790-1800. De staat speelde een belangrijke rol in de Secessieoorlog. [dr.J.D.F.Stachhouwer]
LITT. P.S.Klein en A.Hoogenboom, A history of Pennsylvania (1973); J.E.Hlick, Colonial Pennsylvania (1976).
