(ontwikkelde, heeft ontwikkeld),
1. tot (volle) wasdom doen komen, uitgroeien: een dier waarvan een bepaald deel niet of weinig ontwikkeld is; van het verstand, het gemoed enz.: zich meer kennis opdoen; (ook) ontstaan (uit); het kleine fabriekje ontwikkelde zich tot een machtig bedrijf;
2. doen ontstaan;
3. ontstaan, ook zonder gedachte aan een voorafgaand stadium: een scheikundige werking waarbij zich warmte ontwikkelt;
4. (fotografie) het door belichting gevormde latente beeld in een lichtgevoelig materiaal omzetten in een zichtbare afbeelding;
5. ten toon spreiden: hij ontwikkelde een grote moed;
6. (wiskunde) herleiden, uitwerken: een algebraïsche vorm ontwikkelen;
7. (wiskunde) een gebogen oppervlak in een plat vlak uitslaan: mantels van kegels en cilinder kan men ontwikkelen;
8. uitwerken: plannen ontwikkelen;
9. verklaren, uiteenzetten, ontvouwen.
In de algemeen gebruikelijke vorm van fotografie, waarbij zilverhalogenide-emulsies als lichtgevoelige laag worden toegepast, verstaat men onder ontwikkelen de fase in het fotografisch procédé, waarbij door reductie van zilverhalogenide tot beeldzilver een negatief of positief ontstaat. De vloeistof die de daartoe geëigende stoffen bevat en waarin de laag gebaad wordt, heet ontwikkelaar. Al naar de aard en afmetingen van de lichtgevoelige laag wordt gebruik gemaakt van vaatwerk van verschillende aard. Een (glas)plaat of vlakke film b. v. kan evenals een vel lichtgevoelig papier ontwikkeld worden in een schaal, waarbij dan een ontwikkelaar gebruikt wordt die slechts een korte inwerkingsduur (ontwikkeltijd) behoeft (2-4 min.) Bij deze schaalontwikkeling kan men de voortgang van de ontwikkeling volgen. Planten en vlakke films kunnen ook in van sponningen voorziene rekjes worden geplaatst, en deze weer in een ontwikkeltank of -trog, die lichtdicht wordt gesloten. Door toepassing van een ontwikkelaar waarvan het gedrag bij een bepaalde temperatuur (meestal 20 °C) voldoende bekend is, kan men dan de graad van ontwikkeling regelen door de inwerkingsduur die in zulke gevallen kan variëren van 5-30 min. (standontwikkeling).
Rolfilms en kleinbeeldfilms kunnen gehangen worden in smalle hoge tanks met een inhoud van 35—400 l (bedrijfsvorm) of spiraalvormig opgewikkeld worden ontwikkeld in een doos, die eveneens lichtdicht afgesloten wordt. Voor de volgende behandelingen (stopbad, fixeren, spoelen) wordt hetzelfde vaatwerk gebruikt, dan wel soortgelijke, waarin die baden blijven (ontwikkeltank, fixeertank, spoeltank e.d.). De ontwikkeltijd is afhankelijk van het type ontwikkelaar, maar bij een bepaalde ontwikkelaar ook weer van de concentratie en de temperatuur van het bad. Bij hogere temperatuur moet de ontwikkeltijd korter genomen worden. Een negatief dat door een te lange ontwikkeling een te hoog beeldcontrast heeft verkregen, noemt men overontwikkeld; bij te laag gamma spreekt men van onderontwikkeld.
