m. (-s), (ook: leermachine), een apparaat in het onderwijs dat impulsen geeft (b.v. vragen stelt) en de antwoorden van de leerling verwerkt door deze als goed of fout te kwalificeren en al naar deze uitkomst een volgende vraag op te geven of tot een ander antwoord op dezelfde vraag uit te nodigen.
ⓔ De onderwijsmachine werkt volgens het principe van de ➝geprogrammeerde instructie. Deze kan ook in boekvorm worden gegeven; de onderwijsmachine kan echter b.v. voorkómen dat een leerling naar het goede antwoord kijkt vóórdat hij zelf zich heeft ingespannen het te vinden. Zo wordt de onderwijsmachine belast met het overnemen van enkele taken van de leraar. Voor sommige soorten van instructie (b.v. het leren van verkeerstekens) blijken onderwijsmachines zeer doelmatig. In het geheel van het onderwijs zullen ze daarom belangrijke diensten kunnen bewijzen, zij het vermoedelijk meer beperkte dan wel verwacht wordt. Er is nog veel onderzoek gaande.
