militair conflict tussen de USSR en Japan (mei—sept. 1939) naar aanleiding van de omstreden grensafbakening tussen de Mongoolse Volksrepubliek en Mantsjoekwo. De Volksrepubliek en de USSR wilden dat de grens ten oosten van de rivier de Halha zou lopen, terwijl Mantsjoekwo en Japan die rivier als grens beschouwden.
In mei 1939 drongen troepen van de Mongoolse Volksrepubliek bij Nomanhan, een plaatsje ten oosten van de Halha, Mantsjoekwo binnen. Na hun terugtocht besloot het Kwantoengleger (d.i. de Japanse troepenmacht in Mantsjoekwo) tot de tegenaanval over te gaan. Deze militaire autoriteiten opereerden op hun eigen houtje en stelden hun regering herhaaldelijk voor voldongen feiten. In juli moesten de Japanse troepen bi Nomanhan terugtrekken en ook in de twee volgende maanden bleken zij niet tegen het Rode Leger, dat in deze sector onder commando van Zjoekov stond, te zijn opgewassen. In september 1939 volgde een wapenstilstand. Er werd toen een grenscommissie geformeerd, waarin vertegenwoordigers van de vier betrokken landen zitting hadden.
In juli 1940 ondertekenden Japan en de USSR een overeenkomst, waarbij de USSR in hoofdzaak haar zin kreeg. Bij het incident bleek dat de drastische zuivering in het Rode Leger (1937—38) de gevechtswaarde van de sovjetstrijdkrachten in het Verre Oosten niet had aangetast: een merkwaardig contrast met de indruk die de Fins-Russische Oorlog enkele maanden later zou achterlaten. Het incident heeft er sterk toe bijgedragen, dat Japan zich tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft onthouden van een aanval op de USSR.
LITT: Hata Ikuhiko, The Nomanhan incident (in: J.W.Morley, Deterrent diplomacy, 1976, p. 157— 178).
