[Niobe, dochter van Tantalos; vroeger, en in Angelsaksische landen nog, columbium], o., chemisch element, symbool Nb.
Chemie. Nobium is een glimmend, wit, zacht en buigzaam metaal. Het behoort met vanadium en tantaal tot de 5A-groep van het periodiek systeem. Er komen isotopen van niobium voor met atoommassa 80—101. Natuurlijk niobium bestaat geheel uit de enige bekende niet-radioactieve isotoop 〖_(₄₁)^(⁹³)〗Nb. Niobium en tantaal lijken veel op elkaar en komen vaak samen voor (vandaar de naam; Niobe). Het metaal wordt verkregen door reductie met natrium of koolstof, of door elektrolyse van gesmolten niobiumzouten.
Eigenschappen. Niobium wordt (tot 100 °C) door zuren, zelfs door koningswater, niet aangetast; echter wel door sterk basische oplossingen. Het metaal oxideert boven 200 °C aan de lucht. De belangrijkste eigenschap van niobium is de suprageleiding. Voorkomen. Niobium komt voor in 90 mineralen, waarvan de belangrijkste zijn: niobiet dat altijd samen voorkomt met tantaliet, fergusomet, samarskiet en pyrochloor.
Pegmatieten en placers waren jarenlang de hoofdbron. De ontdekking van grote hoeveelheden carbonatieten, nl. pyrochloor met een laag gehalte aan niobium maakten dit mineraal tot de voornaamste ertsbron. De economisch winbare niobiumreserves bedragen 13,85 mln. t gerekend als niobiumpentoxide (Nb₂O₅), waarvan in Noord-Amerika (vooral Canada) 1,9 mln. t, in Zuid-Amerika (vooral Brazilië) 9 mln. t en in Afrika 2,7 mln. t aanwezig is.
Produktie. De mijnbouwproduktie van niobium, gemeten als Nb₂O₅, bedroeg in 1977 22000 t (Brazilië), 1665 t (Canada) en 830 t (Nigeria). Toepassingen. Niobium wordt gebruikt om de eigenschappen van zowel ferroals non-ferrolegeringen te verbeteren. Verder in kleine hoeveelheden in staalsoorten die worden gebruikt voor pijpleidingen en als bouwstaal, ter verlaging van het gewicht, ter vergroting van de levensduur, en voor een grotere sterkte. Belangrijk wordt de toepassing van niobium in superlegeringen die worden gebruikt bij zeer hoge temperatuur (o.a. in de ruimtevaart).
