in de Griekse mythologie dochter van Tantalos, vrouw van koning Amfioon van Thebe. Trots op haar zeven zoons en zeven dochters (de Niobiden) stelde zij zich boven Leto, moeder van Apolloon en Artemis; dezen, verontwaardigd over Niobes overmoed, doodden met hun onontkoombare pijlen al Niobes kinderen.
In haar smart veranderde Niobe in een rots van de berg Sipylos in Lydië, die eeuwig tranen stort. ICONOGRAFIE. De sage heeft rijke stof geleverd aan zowel dichters als beeldende kunstenaars. In de 6e eeuw v.C. is de geschiedenis van Niobe afgebeeld op Griekse vazen. Feidias heeft op de troon van Zeus te Olympia de dood der Niobiden gebeeldhouwd (5e eeuw v.C.); de kopie van enkele groepen is bewaard gebleven (o.a. in de Hermitage te Leningrad). Uit dezelfde tijd ongeveer moet een origineel dateren, in 1906 te Rome gevonden (nu Thermen-museum); twee andere figuren bevinden zich in de Ny Carlsberg-Glyptotheek te Kopenhagen.
De beeldengroep der Niobiden in Florence (Uffizi) is de kopie van een origineel uit de 4e eeuw v.C. De sage wordt dikwijls behandeld op Romeinse sarcofagen. Er bestaat nog een kopie op marmer van een schilderij uit de 5e eeuw v.C., in de 1e eeuw v. of n.C. gemaakt door de Athener Alexandros (Napels, Museo Nazionale); hierop is een scène afgebeeld uit de jeugd van Niobe, een twist tussen Leto en Niobe bij het bikkelspel.LITT: K.Kerenyi, Niobe (1949); J.T.Kakridis, Homeric researches (1949); R.M.Cook, Niobe and her children (1964).
