vm. koninkrijk, dat het gebied van de tegenwoordige Spaanse provincie Navarra en het Franse dep. Pyrénées-Atlantiques omvatte, bewoond door nakomelingen van de Basken en Wisigoten.
Navarra wist zich in de 8e eeuw staande te houden tegen de Arabische invallen en werd naast Asturië een belangrijk christelijk bolwerk. Omstreeks 925 werd het een koninkrijk. Onder Sancho III de Grote (970-1035) werden delen van Baskenland en Castilië en gebieden ten noorden van de Pyreneeën veroverd en was Navarra het machtigste rijk van Spanje. Van 1076—1134 was het tijdelijk met Aragón verenigd. In 1234 erfde Thibaut van Champagne Navarra, waarna het door het huwelijk van diens dochter Johanna met Filips de Schone onder Franse soevereiniteit raakte, echter met behoud van eigen wetten en instellingen. Na de dood van Karel IV (1328) werd Navarra opnieuw zelfstandig en kwam het aan Filips van Evreux.
In 1512 lijfde Ferdinand II van Aragón het zuidelijke deel van Navarra bij Spanje in, terwijl het noordelijk deel in bezit bleef van het huis Albret. Uiteindelijk trok Hendrik IV van Frankrijk, zoon van Jeanne d’Albret, Navarra opnieuw aan de Franse kroon (1589).
LITT. J.Palanio Romero, Compendio de la historia de Navarra (1926); J.M.Lacarra, Historia politica del Reino de Navarra desde sus origines hasta su incorporación a Castilla (2 dln. 1972).
