bacteriegeslacht dat voor mens en dier pathogene soorten en saprofyten omvat. Mycobacterium tuberculosis humanum is de verwekker van tuberculose bij de mens.
Besmetting vindt plaats door inademen van sputumdruppeltjes, opgehoest door personen lijdende aan ‘open’ tuberculose. Na het ontstaan van een primaire haard in de long, met een aandoening van de regionale lymfknopen, hangt het van de algemene weerstand af of die geneest met achterlaten van een litteken en tuberculine-allergie, of zich tot een manifeste tuberculose ontwikkelt. M. tuberculosis bovinum is de verwekker van rundertuberculose, maar is ook pathogeen voor de mens. Het rund scheidt de bacteriën uit met de melk (uiertuberculose) en de mens wordt besmet door gebruik van ongekookte melk en uit niet-gepasteuriseerde melk bereide zuivelprodukten. Deze vorm van besmetting is veelal minder ernstig dan die via ingeademde sputumdruppeltjes.Belangrijk zijn verder M. ulcerans en M. balnei, die in water voorkomen en chronische huidaandoeningen veroorzaken, o.a. bij zwemmers. M. leprae is de verwekker van lepra; deze bacterie is niet kweekbaar.
Ook zijn atypische of anonieme mycobactérien als ziekteverwekkers bij de mens bekend geworden: M. kansasii in longafwijkingen, M. scrofulaceum in klieraandoeningen, M. avium, verwekker van vogeltuberculose en kliertuberculose bij varkens, komt soms bij de mens voor, evenals de nauwverwante M. battey. M. smegmatis is een commensaal van de geslachtsorganen van man en vrouw. M. phlei is een saprofyt op planten en in de bodem.
