James Stuart, graaf van Murray, Schots edelman, *ca,1531, ♰(verm.) 23.1.1570 Linlithgow; buitenechtelijke zoon van Jakobus V van Schotland en Margareta Erskine. Murray werd in 1559 protestants onder invloed van de prediking van John Knox.
Nadat zijn halfzuster Maria Stuart koningin van Schotland was geworden (1561), kreeg Murray in feite de macht in handen als hoofd van de protestantse adelspartij. Het huwelijk van Maria met de rooms-katholiek Darnley bracht Murray in openlijk verzet. De opstand werd onderdrukt en Murray week naar Engeland uit (1565). Hij keerde terug na de moord op Maria’s secretaris Rizzio (1566), waaraan hij waarschijnlijk medeplichtig was. Hij had ongetwijfeld de hand in de moord op Darnley, die leidde tot vergroting van de macht van Maria’s minnaar Bothwell, met wie zij zou huwen. De agitatie tegen deze ontwikkeling werd door Murray uitgebuit.
Maria moest vluchten en werd in 1568 door Murray verslagen. Murray werd regent over haar zoontje Jakobus (VI). Murray werd vermoord door James Hamilton, een rooms-katholieke Schot.
LITT. M. Lee, James Stewart, Earl of Moray (1953).
