[Gr. metaballo, veranderen], v., leer der veranderingen.
De metabletica is een door de Ned. psychiater J.H.van den Berg ontworpen vorm van historische psychologie. Zij bestudeert culturele en sociaalpsychologische processen met een fenomenologische methode. Centraal staat de gedachte dat de mens en zijn wereld veranderlijk zijn. Veranderingen treden schoksgewijs op en zijn terug te voeren op de ontwikkelingsgeschiedenis van het zgn. medium: de relaties van mens tot mens, van mens tot ding; alle overige veranderingen in wetenschap, kunst en wereldbeeld hangen hiermee samen. Dat het medium veranderd is, blijkt telkens doordat er nieuwe waarheden naar voren komen, die als zodanig door enkelen worden onderkend. De gemeenschappelijke beleving van nieuwe waarheden constitueert een contemporaine eenheid met een eigen werkelijkheid, die even geldig is als die van andere tijden of plaatsen en die alleen in zijn innerlijke samenhang kan worden begrepen.
De kritiek op de metabletica richt zich op: willekeurige keuze van historische feiten, subjectieve interpretatie, vage begrippen, voorbarige conclusies, onbewezen vooronderstellingen. In Nederland is haar betekenis overschat, historische psychologie.
LITT. S.Parabirsing, De metabletische methode (1974); H.Struyker Boudier, Inl. tot het mediese denken van Van den Berg en Foucault (1975); H. F.M.Peeters, Historische gedragsleer (1977); J.H. van den Berg, Gedane zaken (1977).
