Italiaans schrijver, *7.3.1785 Milaan, †22.5.1873 Milaan. Manzoni studeerde aan Italiaanse colleges en vertoefde daarna van 1805–10 te Parijs, waar hij in de kring van Fauriel en de weduwe Condorcet onder invloed van voltairiaanse en romantische ideeën kwam, maar tegelijkertijd het werk van Pascal en jansenisten en van Bossuet leerde kennen.
In deze periode schreef hij enige vrijzinnige, klassieke gedichten (die hij later gedeeltelijk verloochende). In 1808 huwde hij Enrichetta Blondel, een Geneefse calviniste, die zich twee jaren later tot het rooms-katholicisme bekeerde en daarmee ook de terugkeer tot de kerk van Manzoni beïnvloedde. Na 1810 woonde Manzoni meestal te Milaan en omgeving. Hier wijdde hij zich aan zijn Inni sacri (gewijde hymnen op enige rooms-katholieke feesten); de laatste en beste, La pentecoste, het hoogtepunt van zijn religieuze lyriek, verscheen in 1823. In de jaren 1816–22 schreef Manzoni zijn Osservazioni sulla morale cattolica en twee historische tragedies, die met de vermaarde ode Il cinque maggio, geinspireerd door de door dood van Napoleon, de dichter ook buiten Italië beroemd maakte.Verreweg het bekendste werk van Manzoni is de historische roman I promessi sposi (1825–27; in Toscaans herschreven, 1842; Ned. vert. De verloofden), die beschouwd wordt als het prototype van de moderne Italiaanse roman en is geschreven in een voor iedereen begrijpelijke, moderne taal. Deze roman is een in de Italiaanse litteratuur onovertroffen, psychologisch genuanceerd en van subtiele humor en fijne ironie doortrokken epos van de mensheid, met al haar deugden en gebreken. De personen zijn meesterlijk getekend en leven nog voort in de verbeelding van het Italiaanse volk. Door zijn werk is Manzoni het erkende hoofd van de Italiaanse romantische stroming geworden en oefende hij een grote en duurzame invloed op vele Italiaanse schrijvers van de 19e en 20e eeuw uit. Na de publikatie van zijn meesterwerk leefde Manzoni geheel afgezonderd en hield zich vooral bezig met litteraire, taalkundige, historisch-filosofische en godsdienstige studies. In 1871 werd Manzoni benoemd tot senator voor het leven.
Werken: poëzie: Inni sacri (1815–22), Il cinque maggio (1821), La pentecoste (1823);
toneel: Il conté di Carmagnola (1820), Adelchi (1822);
proza: Osservazioni sulla morale cattolica (1819), I promessi sposi (1825–27), Storia della Colonna infame (1829).
Uitgaven: Opere, door I.Sanesi (3 dln. 1954–61); Tutte le opere, door A.Chiari en F.Ghisalberti (4 dln. 1957–63); Lettere, door C.Arieti (3 dln. 1970).
LITT. A.Momigliano, A.Manzoni (5e dr. 1948); E. Santini, Storia della critica manzoniana (1951; standaardwerk); A.Colquhoun, Manzoni and his times (1954); B.Wall, Manzoni and his times (1954); C.F.Goffis, La lirica di A.Manzoni (1964); G.Barberi Squarotti, Teoria e prove dello stile del Manzoni (1965); A.Leone De Castris, L’impegno di A.Manzoni (1966); E.M.B.Reynolds, The linguistic writings of A.Manzoni (1970); L.Caretti, Manzoni e la critica (1973).
