[Hebr. Immanuel.
God is met ons], mannennaam gedragen door o.a. enige vorsten.
BYZANTIJNSE RIJK
Manuel I Komnenos, keizer van het Byzantijnse Rijk (1143–80), *1120, †24.9.1180; zoon en opvolger van Johannes II. Manuel streed met succes tegen de Serven, Hongaren en Petsjenegen. Hij veroverde met behulp van Venetië Korfoe op de Noormannen, trachtte vergeefs zijn gezag uit te breiden over Italië en dwong daarna de Armeense vorsten in Cilicië en het vorstendom Antiochië zich aan hem te onderwerpen. Hij bracht ook Hongarije binnen de Byzantijnse invloedssfeer. In 1176 werd Manuel bij Myriokefalon verpletterend verslagen door de sultan van Konya. Zijn vele militaire ondernemingen putten het Byzantijnse Rijk uit.
Manuel II Palaiologos, keizer van het Byzantijnse Rijk (1391–1425), *1350, †21.7.1425 Konstantinopel. Manuels heerschappij beperkte zich door het opdringen van de Osmaanse Turken voornamelijk tot Konstantinopel. Hij reisde vergeefs naar West-Europa om militaire hulp te zoeken. De zware Turkse nederlaag bij Ankara (tegen Timoer Lenk) betekende enig uitstel van het Byzantijnse Rijk, maar in 1422 werd Konstantinopel weer (zij het vergeefs) door de Turken belegerd. Manuel schreef o.a. een aantal filosofische en theologische werken tegen de islam.
Uitgaven: brieven door E.Legrand (1962); Manuel Palaiologos, Dialoge mit einem Perser, door E.Trap (1966).
LITT. G.Dennis, The reign of Manuel II in Thessalonica (1960).
PORTUGAL
Manuel I de Grote, koning van Portugal (1495–1521), *31.5 (of 1.6.)1469 Alcochete, †13.12.1521 Lissabon; aangetrouwde neef en opvolger van Jan II. Manuel centraliseerde het bestuur, verdreef de joden en Moren (1496) en stimuleerde de ontdekkingsreizen van o.a. Da Gama en Cabral, die Portugal tot een belangrijke koloniale mogendheid maakten.
Manuel II, koning van Portugal (1908–10), *19.3.1889 Lissabon, †2.7.1932 Twickenham (bij Londen) ; zoon en opvolger van Carlos I. Manuel kwam op de troon na de moord op zijn vader en zijn oudere broer. Hij bleek tegen de moeilijke situatie niet opgewassen. In 1910 werd Portugal een republiek en week Manuel uit naar Engeland.
LITT. R.E.Benton, The downfall of a king: dom Manuel II of Portugal (1977).
