o., naast het calvinisme een van de hoofdrichtingen in het protestantisme, die teruggaat op de leer van M.Luther en de lutherse belijdenisgeschriften.
De denkwereld van het lutheranisme is meer bepaald door de geschriften van Luther zelf dan door de officiële belijdenisformulieren die in het Concordiënboek zijn bijeengebracht. Typerend bovenal is het christocentrisch karakter: God is slechts kenbaar in Christus, die zich reëel meedeelt in verkondiging en sacrament. In het avondmaal is Christus werkelijk tegenwoordig (consubstantiatie). Luther handhaafde nadrukkelijk de biecht, als persoonlijke belijdenis van zonden, ten overstaan van een broeder, gevolgd door een woord van vergeving. De kerk is daar, waar woord en sacrament worden bediend en in geloof aanvaard. Er is slechts één ambt: dat van de verkondiging van zonden vergeving.
In de liturgie komt dit alles tot leven. De muziek als lofzang en verkondiging heeft er een essentiële functie. De organisatievorm van de kerk is vrij, vraagt slechts om een praktische regeling, die van land tot land verschillen kan. De twee-rijkenleer in de lutherse ethiek wil geen scheiding maken tussen persoonlijke en ambtelijke moraal, zoals vaak werd beweerd en geleerd. Het geestelijke rijk van vergeving en geloof én het wereldlijke rijk van tucht en dienst staan beide onder heerschappij van God. In dat wereldlijke regiment is de christen geroepen tot gerechtigheid en tot dienst aan de naaste.
LITT.R.Bring, Das Verhãltnis von Glauben und Werken in der luth. Theologie (1955); G.Casalis, Luther et le luthéranisme (1961); P.Althaus, Die Ethik M.Luthers (1965); P.Althaus, Die Theologie M.Luthers (3e dr. 1973); R.Ohlig, Die Zwei-Reiche-Lehre Luthers (1974).
