Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 24-06-2020

Kyrie eleison

betekenis & definitie

[Gr., Heer, ontferm U], kort smeekgebed. Als acclamatie was het Kyrie eleison ook bij de heidenen bekend.

Door de christenen is het overgenomen, mede omdat het overeenstemde met bepaalde psalmteksten. Sinds de 4e—5e eeuw werd het in de liturgie gebruikt als antwoord op de gemeenschappelijke →voorbeden. O.a. te Rome ontstond de gewoonte het Kyrie eleison eenvoudig meermalen (b.v. negenmaal) te herhalen, zoals gebeurt in de rooms-katholieke liturgie na de inleidingsgebeden van de mis. De nieuwe Ordo missae (1969) doet de aanbeveling tussen de aanroepingen smeekbeden te plaatsen.Door Luther bleef het Kyrie eleison als ordinariumdeel gehandhaafd; het gregoriaanse Kyrie fons bonitatis gaf hij een Duitse tekst: Kyrie Gott Vater in Ewigkeit. Doordat Luther bovendien vele Leisen (liederen waarbij de slotregel van ieder couplet Kyrie eleison is) in zijn liedrepertoire opnam, bleef de Kyrie-acclamatie niet tot zijn ordinarium beperkt, maar werd zij door de gehele eredienst geweven. De Kyrie-eleisonnotie bleef in de calvinistische kerken aanwezig in de voorbeden. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond een streven het Kyrie eleison, verbonden met het Gloria, zijn oude plaats te hergeven. In de jaren zestig werd een streven merkbaar het te parafraseren door in de voorbeden enkele categorieën van menselijke nood bij name te noemen.

< >