o. (-n), (ook: kruk-drijfstangmechanisme), (werktuigbouwkunde) mechanisme om een heen en weer gaande beweging met behulp van een drijfstang om te zetten in een draaiende beweging van een kruk, of omgekeerd.
(e) Een krukmechanisme wordt het meest toegepast bij arbeidsmachines, b.v. zuigerstoommachines en zuigermotoren. Voor het omzetten van een draaiende beweging in een rechtlijnige is veelal een excentriek of een nok-rol-mechanisme eenvoudiger.
De drijfstang is draaibaar bevestigd aan de zuiger zelf (bij lichtere constructies), of aan de kruiskop, waaraan de vast met de zuiger verbonden zuigerstang bevestigd is (afb.). De kruiskop is van een of twee, vlakke of gebogen, leisloffen voorzien, die door leibanen geleid worden. De kruiskop brengt een deel van de aandrijfkracht over op een leibaan; ontbreekt de kruiskop, dan moet de zuiger dat doen (op de cilindermantel).
Voor alle krukmechanismen geldt dat een eenparige beweging van de kruk altijd een oneenparige heenen weergaande beweging ten gevolge heeft. Omdat bij vele verspanende gereedschapsmachines alleen tijdens de heengaande slag arbeid wordt verricht, zijn daarbij sommige krukmechanismen zo uitgevoerd dat de teruggaande slag versneld is, zodat de arbeidstijd van de machine zoveel mogelijk benut wordt.
