v., onderdeel van de optica, dat zich bezighoudt met de verschijnselen die optreden bij de voortplanting van licht in eenkristallen.
(e) Wanneer licht zich voortplant in een richting s in een isotrope stof (vloeistof, gas, kubisch eenkristal), dan kan het gepolariseerd zijn langs iedere willekeurige richting p loodrecht op s. Bij voortplanting in een eenkristal van lagere symmetrie is dit niet het geval; daar is bij een gegeven s slechts lineaire polarisatie mogelijk langs twee onderling loodrechte richtingen p2 en p2 in het vlak loodrecht op s. Voor de polarisatierichtingen p1 enp2 zijn de voortplantingsnelheden verschillend. Dit is het verschijnsel van de →dubbele breking. Men kan echter altijd een of twee richtingen in het kristal vinden bij voortplanting waarlangs geen dubbele breking optreedt. Die richtingen worden de optische assen genoemd.
Axiale eenkristallen (tetragonaal, hexagonaal) hebben één optische as, die samenvalt met de kristallijne as, b.v. kalkspaat. Eenkristallen van nog lagere symmetrie (orthorombisch, monoclien, triclien) hebben in het algemeen twee optische assen, b.v. mica.
Stuurt men een convergente lichtbundel door een dun kristalplaatje, dan ontstaan interferentieverschijnselen, waaruit men o.a. kan bepalen of het kristal éénof tweeassig is en wat de asrichtingen zijn. Wanneer zeer intense lichtbundels afkomstig van lasers zich voortplanten door een kristal doen zich niet-lineaire verschijnselen voor. Door b.v. de voortplanting te laten gebeuren langs een bepaalde richting kan men bereiken dat een belangrijk deel van het licht wordt omgezet in straling van de dubbele frequentie (halve golflengte). Een invallende bundel donkerrood licht afkomstig van een robijnlaser, verlaat het kristal dan als een bundel ultraviolette straling.
