(Nieuwgr. Kriti), Grieks eiland in de Middellandse Zee, 8259 km2, 484500 inw.
Hoofdstad: Kanea.FYSISCHE GESTELDHEID. Het eiland is gevormd uit vier kalksteenmassieven met vrij hoge toppen (Stavros, Theodoros, Ida). De zuidhelling van het bergland is steil, de noordkant daalt geleidelijk af. Het klimaat is subtropisch en zeer gelijkmatig. Er is weinig neerslag. De vegetatie is zeer gevarieerd.
BEVOLKING. Kreta is overbevolkt geraakt. Steeds meer jonge Kretenzers vertrekken daarom naar het vasteland of naar andere Europese landen. De noordkust is het dichtst bevolkt. De Grieks-orthodoxe godsdienst wordt beleden, en ook wel het rooms-katholicisme.
ECONOMIE. De economie is gebaseerd op de agrarische sector. De landbouw produceert olijven, druiven en citrusfruit, wat bijna in zijn geheel naar de andere delen van Griekenland wordt verscheept. Kreta voorziet in de eigen levensbehoeften: groenten, fruit, noten en graan. De veeteelt staat ook in dienst van de zelfvoorziening. De bodem bevat lood, mangaan, wolfraam, grafiet en zink. Er is niet veel industrie en die is gericht op de verwerking van de agrarische produkten.
De handel is van groot belang voor Kreta’s economie, evenals het toerisme. GESCHIEDENIS. Kreta’s autochtone bewoners waren sterk verwant met de volken die toen KleinAzië bewoonden. Van ca.2000 v.C. —1500 v.C. was Kreta vermoedelijk een vrij machtig rijk, dat →Knossos als middelpunt had en met zijn eigen →Minoïsche beschaving een belangrijk deel van de →Egeïsche beschaving vertegenwoordigde. Ca. 1450 v.C. werd Kreta veroverd door de Achaiers, die een straf militaristische staatsen maatschappij-inrichting huldigden, maar niettemin 3—4 eeuwen later het veld moesten ruimen voor de Doriërs. Tijdens de Dorische bezetting was het eiland verdeeld in stadstaatjes. In de hellenistische tijd was Kreta een geducht zeeroversnest. In 67 v.C. werd Kreta Romeins, in 825 Arabisch, in 961 Byzantijns.
Tijdens de vierde kruistocht (1204) maakte Venetië zich meester van Kreta. In 1670 werd Kreta door de Turken veroverd. In 1897 werd het autonoom, in 1913 Grieks. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het eiland van 1941—44 door Duitse troepen bezet. LITT. J.Inlard, Hist, de la Crète (1962); C.M.Stibbe, Kreta en Mykene (1964); S.Alexiou, N.Platon en H.Guanella, Ancient Crete (1968).
