toneel, in schouwburg, voor de radio, op televisie en film, gespeeld door en/of bestemd voor jeugdigen.
Toneel gespeeld door kinderen. Dit genre toneel werd in de 16e—17e eeuw beoefend in het door de humanisten geleide Latijnse schooltheater met stof die ontleend werd aan de bijbel, aan de moraliteiten en ook wel aan bekende kluchten. Deze stukken waren geschreven met pedagogische bedoelingen, zowel voor de jonge spelers als voor de toeschouwers. Ca. 1600 speelden in Londen gezelschappen van jongens een voor de gewone schouwburgen concurrerende rol. In de 18e19e eeuw werden gezelschappen geëxploiteerd waar kinderen de rollen van volwassenen speelden. In Nederland bloeide ca. 1860 het kindertheater van Verwoert, waar later bekend geworden acteurs zoals L.H.Chrispijn sr. hun eerste opleiding kregen.
LITT: G.Dieke, Die Blütezeit des Kindertheaters (1934).
Toneel bestemd voor kinderen. Deze vorm van toneel wordt veelal gespeeld door volwassenen en wordt vaak gecombineerd met muziek, mime en dans. Gebracht worden gedramatiseerde sprookjes en speciaal voor dit doel geschreven stukken met sprookjeselementen, avonturen of met vertrouwde figuren uit de wereld van het kind. De doelstelling is zowel van esthetische, als van pedagogische aard: de theatrale illusie zou het socialisatieproces bevorderen. Ca.1970 werden echter alternatieve doelstellingen ontwikkeld (die overigens reeds na 1917 in de USSR werden nagestreefd): kinderen en jongeren moeten via het spel de structuur van de samenleving en hun eigen sociale positie leren onderkennen en een kritische instelling aankweken. De toneelgroepen die zich hiermee bezighouden, richten zich voornamelijk tot het arbeidersmilieu en maken herhaaldelijk gebruik van het improvisatievermogen van de jongeren zelf.
Bekende groepen zijn o.a. Grips (BRD, met het stuk Mannomann) en Proloog (Nederland, met Neus en Ko op zoek naar het verzwegen nieuws). ➝creatief spel, ➝dramatische vorming.
LITT. L.N.Tschernjawski, Das Moskauer Theater für Kinder (1934); R.Cournet, Drama for youth (1964); N.I.Sac, Kinder im Theater (1966); E.Baur, Theater für Kinder (1970); N.McCaslin, Theatre for children in the United States (1971); M.Schedler, Kindertheater (1972).
