v./m., stelsel van maatregelen dat tot doel heeft de afnemers van kaas de garantie te geven, dat de kaas die zij kopen werkelijk die kaas is waarvoor hij wordt verkocht.
ⓔ Kaascontrole wordt in Nederland uitgeoefend door vier privaatrechtelijke georganiseerde kaascontrolestations, nl. het Kaascontrolestation van boerenkaas (letter Z), het Kaascontrolestation Friesland (F), dat de noordelijke provincies, Overijssel en een deel van Gelderland bestrijkt, het Kaascontrolestation Noord-Holland (NH) en het Kaascontrolestation Zuid-Holland/Brabant (HB). Deze controlestations hebben zich onder rijkstoezicht gesteld en op grond daarvan het recht verkregen rijkskaasmerken aan de aangesloten producenten beschikbaar te stellen. Deze merken, bestaande uit een bedrukt plaatje caseïne, moeten op de dag van de produktie vóór het persen op de kaas worden gelegd. Behalve de genoemde letters en de afdruk Holland is elk kaasmerk voorzien van een doorlopend nummer en van een aanduiding voor de kaassoort. Volgens de Rijkskaasmerkenbeschikking zijn er 30 merken. De rijkskaasmerken zijn niet alleen een garantie voor de juistheid van het vetgehalte, maar ook voor het maximaal toegestane vochtgehalte van de kaas.
In België werd een officiële Hervekaascontrole ingesteld om de kwaliteit en de Belg. herkomst van dat produkt te waarborgen. De controle heeft betrekking op het gewicht van de kazen, het formaat, percentage vetstof, gehalte aan natriumchloride, inwendige structuur, kleur en verpakking.
De aansluiting bij de controle is facultatief en uitsluitend voor de aangenomen producenten en raffinadeurs voorbehouden. Zij geeft recht op het gebruik van een officieel controlemerk.
Ook bestaat er een officiële controle voor de harde kazen (KB van 1.2.1971 tot inrichting van een controle op harde kaas). Het reglement ervan schrijft een organoleptisch onderzoek en een scheikundige ontleding voor. Alleen de door de minister van Landbouw erkende fabrikanten komen in aanmerking voor die controle, waaraan men niet verplicht is zich te onderwerpen, maar die hem die ze aanvaardt het recht verleent op het gebruik van een officieel controlemerk. In België is het tenslotte verboden ingevoerde kaas op de binnenlandse markt in de handel te brengen, indien hij niet vooraf, wat zijn herkomst en samenstelling betreft, door de Nationale Zuiveldienst is gecontroleerd. Ook geldt de algemene verplichting de kaassoort op de verpakking aan te geven.
