[Lat.], o. (-ria),
1. reisboek; beschrijving van een reisroute;
2. reisgebed.
(e)Een itinerarium was bij de Romeinen een reiswijzer of reisboek, waarin de stations op de grote wegen tussen twee hoofdplaatsen aangegeven waren, met aanwijzing van de afstanden (itinerarium adnotatum of scriptum). Uit de oudheid zijn bewaard gebleven:
1. de Itineraria Antonini, bestaande uit het itinerarium provinciarum voor de landen het itinerarium maritimum voor de zeewegen; beide werden toegeschreven aan keizer Antoninus Caracalla, maar zijn in werkelijkheid afkomstig uit de 4e eeuw; de bewerking, waarin zij bewaard zijn gebleven, stamt uit de 14e eeuw;
2. het Itinerarium Burdigalense of Hierosolymitanum, door een christen ca.333 samengesteld ten dienste van reizigers van Burdigala (Bordeaux) naar Jeruzalem, met een terugreis over Rome en Milaan;
3. het Itinerarium Alexandri, een ca.340 samengestelde korte beschrijving van de tocht van Alexander de Grote naar Perzië, bestemd voor de veldtocht van keizer Constantius tegen de Perzen;
4. verschillende itineraria door het Heilige Land en beschrijvingen daarvan, uit de 4e-6e eeuw. Tamelijk volledig is voorts bewaard gebleven de kopie van een cartografische voorstelling (itinerarium pictum), een soort van wereldkaart, waarvan het origineel uit de 2e eeuw stamt, naar haar vroegere eigenaar Peutingeriana tabula genoemd, thans te Wenen.
Uitgaven: Itineraria Antonini et Burdigalense, door E.Cuntz (1920); (in: Corpus Christianorum dl. 125-126, 1965).
