[Fr.], m. (-s), 1. aanwijzer; 2. toestel dat het drukverloop in zuigermachines registreert als functie van de slaglengte of als functie van de tijd (m.n. bij verbrandingsmotoren) (e).
(e) Indicateurs worden gebruikt bij b.v. stoommachines, verbrandingsmotoren, pompen en compressoren, voornamelijk voor de bepaling van het boven de zuiger ontwikkelde vermogen, bij verbrandingsmotoren ook voor de beoordeling van het ontstekingsproces.
De mechanische indicateur bestaat hoofdzakelijk uit een cilinder met zuiger en tegendrukveer, een hefboomstelsel met schrijfstift en een papiertrommel. Door de drukwisselingen in de te meten machine wordt het zuigertje op en neer bewogen. Deze beweging wordt overgebracht op het hefboomstelsel en de schrijfstift die de uitslag tekent op het papier dat op de trommel geklemd is. De trommel draait heen en terug in het rond onder invloed van de beweging van de zuiger (b.v. met behulp van de kruiskop) van de te meten machine. De geijkte tegendrukveer bepaalt de drukschaal van het →indicateurdiagram. De mechanische indicateur kan slechts worden gebruikt voor machines met een omwentelingssnelheid tot 10/s, daarboven worden de diagrammen te onnauwkeurig omdat het mechanisme te traag is.
De optische indicateur of spiegelindicateur bezit een membraan met hoge eigen trillingsfrequentie, dat onder invloed van de machinedruk in beweging komt en een lichtstraal via een stelsel van prismas doet uitwijken op b.v. een scherm. Een van de prismas draait onder invloed van de zuigerbeweging en zorgt zodoende voor beweging in de andere richting. Door middel van fotos wordt het verloop als functie van de tijd vastgelegd. Dit indicateurtype wordt voor wetenschappelijk onderzoek van ontstekingsen explosieprocessen toegepast. Er zijn spiegelindicateurs gemaakt voor een motoromwentelingssnelheid van ca. 67/s. Door middel van fotos wordt het verloop vastgelegd als functie van de tijd.
De elektrische indicateur bestaat uit een stug membraan dat door de drukwisselingen doorgebogen wordt. De elektrische capaciteit van dit membraan ten opzichte van een ertegenover geïsoleerd opgesteld plaatje zal bij doorbuigen van het membraan veranderen. Deze verandering van elektrische capaciteit kan op het scherm van een kathodestraaloscillograaf zichtbaar gemaakt worden. Hoewel de elektrische indicateur speciaal ontwikkeld is voor het meten van snellopende motoren, is deze ook voor andere doeleinden zeer goed toepasbaar. Doordat er diverse aansluitingen zijn, kunnen gelijktijdig met het vastleggen van het indicateurdiagram de bewegingen van verstuivernaald en het ademen van brandstofpersleidingen zichtbaar worden gemaakt en dit kan eventueel gelijktijdig met het indicateurdiagram fotografisch worden vastgelegd, waarvoor een speciaal lichtgerichte koker met camera wordt gebruikt.
