Theodor, Oostenrijks publicist, 2.5.1860 Boedapest, ♱3.7.1904 Edlach. Herzl studeerde rechten te Wenen.
Van 1891—95 was hij correspondent van de Neue Freie Presse te Parijs, waar hij door de Dreyfus-affaire (➝Dreyfus) en het daarmee gepaard gaande antisemitisme tot de opvatting kwam dat de joden Palestina van de Turken moesten kopen om weer een eigen staat te stichten. Op het door hem te Bazel in 1897 bijeengeroepen eerste zionistische congres werd het Bazeler programma aangenomen en de Zionistische Wereldorganisatie gesticht. Na verschillende mislukte besprekingen met allerlei vorsten, nam Herzl het aanbod van de Britse minister van Buitenlandse Zaken Joseph Chamberlain aan, om Oeganda tot nationaal tehuis van de vervolgde joden te maken. Hiertegen kwam op het zesde zionistische congres in 1904 zon hevige oppositie, dat hij dit plan moest opgeven en aan Palestina als joods nationaal tehuis vasthouden. Kort na dit congres overleed Herzl. Zijn stoffelijk overschot werd in 1949 naar Israël overgebracht en op de Herzl-berg bij Jeruzalem begraven. Werken: Der Judenstaat (1896), Zionistische Schriften (5 dln. 1923).LITT. A.Bein, T.Herzl (1962); W.Döbertin, Der Zionismus T.Herzls (1964).
