Engels filosoof, theoloog en arts, *8.8.1705 Armley, ♱28.8.1757 Bath. Hartley verbreedde het wijsgerig →empirisme van de 17e eeuw door als eerste de formulering van het →associationisme te geven.
Hij is daarmee de grondlegger van de associatiepsychologie, volgens welke alle psychische processen zijn te herleiden tot associaties van elementaire voorstellingen. Aan Newton ontleende hij de idee dat met deze associaties een fysiologische verbinding van hersentrillingen zou corresponderen; volgens hem lopen beide reeksen van processen parallel. Voor de geschiedenis van de psychologie is het belangrijk geweest dat Hartley samenwerking van de geest met het lichaam signaleerde en daarmee de beginnende psychologie losmaakte van de metafysica. Werk: Observations on man, his frame, his duty and his expectations (2 dln. 1749). LITT. M.Heider, Studien über D.Hartley (1931);G.Boring, A history of experimental psychology (1957).
