Paul, Zwitsers pedagoog en filosoof, *17.2.1878 Kesswil (Thurgau), ♱29.9.1960 Bazel. Haberlin was hoogleraar te Bern en Bazel (1922-44).
Het centrale begrip in het denken van Häberlin is zijn of eenheid, waarvan de mens volgens hem een aprioristische kennis bezit; hier tegenover staat de veelheid, die door de ervaring gekend wordt, terwijl de ervaring zelf een handeling, functie of relatie is.
Aldus staat het denken tegenover de ervaring, hoewel deze beide toch samengedacht moeten worden.
Door de participatie kan de mens het zijnsapriori doorleven. Belangrijk is hier de vraag naar de mens: Häberlin definieert hem als het wezen dat zelfervaring heeft. Het idealistisch element in deze visie is dat de zelf ervaring zelfrelatie is. Dit denken herinnert sterk aan G. W.Leibniz. Haberlin heeft aan zijn filosofie een sterk religieuze component gegeven, wat vooral doorwerkt in zijn ethiek: het goede is het beginsel in de mens dat hem in de zijnseenheid herplaatst; dit gaat uit boven iedere (zelf)ervaring.
Alles wat is, is goed. Dat de mens dit niet aanvaardt, vanuit zijn subjectieve opvatting van het zijn, roept spanning op tussen zijn en moeten (Sollen). De ethische taak van de mens is, deze spanning te doen verdwijnen. Häberlins pedagogiek steunt op zijn filosofie: zelfopvoeding vanuit zelf ervaring zag hij als ideaal. Hij onderzocht de betekenis van de psychologie voor de pedagogiek. Werken: Über den Einfluss der spekulativen Gotteslehre auf die Religionslehre bei Schleiermacher (diss. 1903), Wege und Irrwege der Erziehung (1918), Der Leib und die Seele (1923), Der Geist und die Triebe (1924), Das Gute (1926), Allgemeine Ästhetik (1929), Möglichkeit und Grenzen der Erziehung (1936), Naturphilosophische Betrachtungen.
Eine allgemeine Ontologie (2 dln. 1939—40), Der Mensch. Eine philos. Anthropologie (1941;2e dr. 1969), Ethik im Grundriss (19Al),Philosophia perennis (1952),Das Evangelium und die Theologie (1956), Leben und Lebensform (1957), Vom Menschen und seiner Bestimmung (1958—59), Das Böse (1960),Das Leiden der Kreatur — und Gott? (1962), Zwischen Philosophie und Erziehung (1965). LITT. P.Kamm, Philosophie und Pädagogik P. Häberlins in ihren Wandlungen (1938); X.Wyder, Die Schau des Menschen bei Häberlin (1955); Im Dienste der Wahrheit.
P.Häberlin zum 80. Geburtstag (1958).
