(meestal kortweg: condens), een duurzaam melkprodukt dat wordt verkregen door melk in te dampen. Voor het indampen is apparatuur ontwikkeld, waarmee het energieverbruik zo veel mogelijk wordt beperkt.
De bij het indampen ontstane damp, die veel warmte bevat, wordt daarom in het verloop van het proces opnieuw gebruikt. Het indampen vindt plaats in zgn. vacuümvalstroomverdampers, bestaande uit 3-6 verhitters, waarin de melk achtereenvolgens op de gewenste kooktemperatuur wordt gebracht. Elke verhitter is voorzien van een dampafscheider. De ingedikte melk en de gevormde damp worden telkens naar een volgende trap geleid. De overblijvende damp wordt via een condensor afgevoerd. Voor de bereiding van 1 kg condens moet 1—2 kg water uit de melk worden verdampt.Onderscheid wordt gemaakt tussen volle condens met en zonder suiker, magere condens met suiker, koffiemelk, halfvolle koffiemelk en geëvaporeerde afgeroomde melk. Condens zonder suiker wordt ook aangeduid met geëvaporeerde melk of kortweg evap. Voor de samenstelling van de condenssoorten gelden nauwkeurig omschreven eisen. Condens met suiker is het oudste produkt. De suiker (saccharose) wordt voor of na de pasteurisatie van de uitgangsmelk toegevoegd. Deze condens bevat zo weinig water (ca. 26 %), dat de melksuiker van de melk er niet geheel in opgelost kan blijven.
Ter verkrijging van zeer kleine kristallen, die nauwelijks waarneembaar zijn, wordt de kristallisatie daarom ingeleid door toevoeging van fijngemalen melksuiker. Na het indampen wordt de gesuikerde condens zonder naverhitting gekoeld en in blikjes afgetapt, die om te voorkomen dat te veel zuurstof wordt ingesloten zo vol mogelijk worden gemaakt. Het hoge suikergehalte (42-48 %) werkt bederfwerend, zodat zelfs een geopend busje gesuikerde condens geruime tijd goed blijft. Ongesuikerde condens wordt na het indampen eerst gehomogeniseerd, daarna gekoeld en vervolgens in blikjes afgetapt. In Nederland en België wordt koffiemelk ook in flessen afgetapt. Na sluiting van de verpakking vindt sterilisatie van het produkt in de verpakking plaats bij een temperatuur van 115-120 °C gedurende 15-20 min, waarna snel wordt gekoeld.
Bij het steriliseren wordt er naar gestreefd bruinkleuring door de inwerking van melksuiker op de eiwitten zoveel mogelijk te voorkomen. Ongeopend zijn blikjes en flessen ongesuikerde condens zeer lang houdbaar. Volle condens zonder suiker is het belangrijkste produkt. Nederland is het grootste condens-exporterende land van de wereld. LITT. J.C.T.van den Berg, Melkpoeder (1971).
