wetenschappelijk instituut, gevestigd te Leeuwarden, opgericht in 1938 met als taak de studie van Friesland, de Friezen en hun cultuur. Bijzonder is, dat aan het wetenschappelijk werk niet alleen door vakgeleerden, maar ook door geïnteresseerde leken wordt deelgenomen, zoals boeren, landarbeiders, kantoorbedienden, huisvrouwen.
Deze bestuderen de geschiedenis van hun omgeving, van hun beroep, van hun kerk, van hun boerderij. Zij inventariseren de plantenen dierenwereld in hun omgeving, letten op archeologisch materiaal, fotograferen te slopen gebouwen enz. Met behulp van vakgeleerden hebben deze studies geleid tot een grote reeks publikaties (in 1975 reeds ca. 475) op velerlei gebied: taal, geschiedenis, streekbeschrijving, volksleven, kaarten, genealogie, muziek en zang, natuur en sport. Als neventaken: (sinds 1947) de Noordelijke Leergangen (avondcursussen voor MO-akten), een talenpracticum en cursussen voor kinderbescherming. Er verschijnen twee periodieken, het wetenschappelijk tijdschrift It Beaken (Het baken) en het mededelingenblad Ut de Smidte (Uit de Smidse).
