v., ontsteking van het endocard, m.n. van de hartkleppen.
Infectiekiemen die in het bloed komen kunnen het hart bereiken, zich op de hartkleppen vastzetten en daar een endocarditis veroorzaken (bacteriële endocarditis). Deze vorm kan in principe veroorzaakt worden door alle bacteriën die in de bloedbaan kunnen komen, maar het zijn toch vooral streptokokken. Een bacteriële endocarditis gaat gepaard met koorts en algemeen ziekzijn. Op de kleppen vormen zich ‘wratjes’ of polypeuse vormsels die bestaan uit deels necrotische fibrine met leukocyten en bacteriën. Stukjes van deze endocarditische woekeringen kunnen loslaten, met de bloedbaan meegevoerd worden en zo tot metastatische abcessen leiden. Bacteriële endocarditis kan effectief worden behandeld met antibiotica.
Als het enigszins kan, wordt de keuze van het antibioticum bepaald door de uitkomst van de bloedkweek: men moet liefst weten welke bacterie de verwekker is, zodat het tegen deze bacterie meest effectieve antibioticum kan worden gegeven. Een zeer langzaam verlopende vorm van endocarditis is de endocarditis leuca, die veroorzaakt wordt door Streptococcus viridans. Endocarditis door accuut reuma berust waarschijnlijk op een overgevoeligheid voor afbraakprodukten van bepaalde streptokokken die via aangedane keelamandelen tot dit ziektebeeld geleid hebben. De reumatische endocarditis is eigenlijk een pancarditis, d.w.z. ook het myocardium en soms het pericardium zijn aangetast. Reumatische endocarditis treedt soms in kleine epidemieën op, de ziekte komt vooral bij kinderen voor. De restverschijnselen openbaren zich als zgn. klepgebreken van het hart; de aorta-insufficiëntie en aortastenose, en de mitraalinsufficiëntie en mitraalstenose zijn wel de belangrijkste. Voor alle vormen van endocarditis geldt dat kleppen met aangeboren misvormingen een voorkeurslokalisatie voor de ontsteking vormen.
