hertog van SAVOYE (1559-80), *8.7.1528 Chambéry, †30.8.1580 Turijn; tweede zoon van koning Karel II van Savoye. Emanuel werd in 1535 kroonprins, maar in 1536 werd zijn vader door de Franse koning Frans I uit Savoye verdreven.
In 1545 trad hij in dienst van zijn oom, keizer Karel V en onderscheidde hij zich in de Schmalkaldische Oorlog. Hij werd in 1553 bevelhebber van de keizerlijke troepen in Frankrijk. In 1555 werd Emanuel landvoogd der Nederlanden, waar hij sympathiseerde met de weerspannigheid van de hoge adel en de Staten-Generaal jegens de politiek van Filips II. Grote militaire roem oogstte hij door de overwinning op de Fransen bij Saint Quentin (1557). Emanuel nam deel aan de onderhandelingen die leidden tot de Vrede van Le Cateau-Cambrésis (1559), waarbij hij restitutie van Savoye (met uitzondering van o.a. Turijn) bedong.
In 1562 herwon hij Turijn en in 1575 had hij Savoye zijn oude omvang hergeven. Emanuel was een uiterst bekwaam militair organisator: zijn vloot had een belangrijk aandeel in de Turkse nederlaag bij Lepante; het feodale leger werd vervangen door een goedkopere en betere boerenmilitie. Zijn hervormingen op het gebied van bestuur, recht en economie bevorderden de opkomst van Savoye.
LITT. P. Silva, Emanuele Filiberto (2 dln. 1928).
