in de oudere Soemerische teksten Enki (betekenis onzeker), een van de belangrijkste goden van het oude Mesopotamië. Ea was in eerste instantie de god van het zoete water in en onder de aarde (abzoe), met als centrale cultusplaats de stad Eridoe, waar zich zijn tempel bevond (het E-abzoe, teruggaande tot in het 5e millennium v.
C.). Met Anoe en Enlil behorend tot de centrale godentrias werd hij algemeen vereerd en maakte later deel uit van het nationale pantheon. Zijn verbinding met het water gaf hem de eigenschappen vruchtbaarheid, vindingrijkheid, creativiteit, en kunstvaardigheid te kunnen schenken; hij gold als de grote cultuurbrenger van de oertijd. Ea beheerde de vele vaardigheden, taken en instellingen die de samenleving gestalte gaven, de me’s (mythe Inanna en Enki). Hij ‘die alles kan en kan bedenken’ vatte het plan op de mens te scheppen en wel zo, dat deze zichzelf kon voortplanten (mythe Enki en Ninmach, inhoudelijk verwerkt in het Akkadische Atrachasis-epos en omgewerkt in het Babylonisch scheppingsepos Enoema Elisj). Ea was de door hem geschapen mens welgezind, zoals o.a. blijkt in het zondvloedverhaal, waar hij de komst van de vloed aan de mens verraadt en hem instructies geeft om een boot te bouwen.
De associatie met het water en zijn vindingrijkheid maakten hem tevens de god van de reinigende en bevrijdende witte magie, een taak die ook zijn zoon Asalloechi (later vereenzelvigd met Mardoek van Babylon) verrichtte. Zijn dochter was Nansje, de godin van de vissen. Ea werd afgebeeld met waterstromen uit zijn schouders.
LITT. E. Dhorme, Les religions de Babylonie et d’Assyrie (1949); S.N. Kramer, The Sumerians (1964); G.
Farber-Flügge, Der Mythos Tnanna und Enki’ (1973); T. Jacobsen, Treasures of darkness. History of Mesopotamian religion (1976).
