Alexander Petrovitsj, Russisch filmregisseur, *12.9.1894 Sosnitsa (Oekraïne), †25.11. 1956 Moskou. Dovzjenko was aanvankelijk o.a. schilder en tekenaar.
In 1926 werd hij regie-assistent te Odessa. In 1928 maakte hij de onder Oekraïense boeren spelende film Zvenigora, die door zijn lyrische en epische kwaliteiten enthousiasme wekte bij o.a. Sergej Eisenstein en Vsevolod Poedovkin. Zijn Arsenal (1929), over een Oekraïense boer die aan het eind van het tsaristische bewind een opstand ontketende in het arsenaal van Kiev, en zijn als meesterwerk beschouwde Zemlja (De aarde; 1930), een hymne aan de Oekraïne, maakten hem tot een van de belangrijkste scheppers van de Sovjetrussische filmkunst. Na kennismaking met de avant-gardefilm te Berlijn en Parijs, maakte hij in 1932 zijn eerste geluidsfilm. In zijn Aerograd (1935) en volgende films werd de van overheidswege op kunstenaars uitgeoefende dwang merkbaar.
Ca. 1939 verdween Dovzjenko uit de openbaarheid. Zijn oorlogsdocumentaires werden uitgebracht onder de naam van zijn vrouw Joelia Solntseva (*1901), die sinds Zemlja zijn naaste medewerkster was. Zij realiseerde in de jaren zestig de door Dovzjenko voorbereide Oekraïense trilogie.
LITT. J.Schnitzer en L.Schnitzer, Dovjenko (1966); A.Amengual, Dovjenko (1970).
