in de oude geschiedenis van Mesopotamië een geografisch begrip, voorkomend in teksten sinds het midden van het 3e millennium v.C., vooral in de oudere perioden. Dilmoen speelde een belangrijke rol in de handel tot in de Oudbabylonische tijd.
Het komt voor in mythologische teksten en in geografische lijsten. In de mythe ‘Enki en Ninchoersag’ werd het voorgesteld als een paradijselijk gebied, rijk aan helder water, waarheen omringende landen kostbare handelsprodukten brachten. Het werd vaak vermeld in teksten uit de Akkadtijd (24e eeuw v.C.) en later als plaats van koopvaarders met als voornaamste handelsartikelen koper, kostbare gesteenten en edele houtsoorten. Aanvankelijk werd Dilmoen wel geïdentificeerd met» Baloetsjistan en het Indusgebied, maar thans wordt algemeen aangenomen dat het de oude naam is van het eiland Bahrein in de Perzische Golf met aangrenzende kustgebieden. Het was de voornaamste verbindingsschakel en overslagplaats in de zeehandel tussen Mesopotamië en het gebied rond de Perzische Golf en de Indus-delta. Deense opgravingen onder leiding van Glob en Bibby brachten belangrijke cultuurresten uit het 3e en 2e millennium v.C. aan het licht, m.n. te Barbar (monumentale tempel in een ovale ommuring) en bij het zuidelijker gelegen Aboe Dhabi.
Karakteristiek zijn de grafheuvels en de zgn. Dilmoenzegels, knopvormige stempelzegels met op de vlakke zijde een gegraveerde voorstelling en in de bolvormige bovenzijde een horizontale perforatie. De cultuur vertoont relaties zowel met het Tweestromenland als met Iran, vooral tussen ca.2500 en 1800v.C. Uit Mesopotamische teksten is bekend dat Inzak de god van Dilmoen was.
LITT. G.Bibby, Looking for Dilmun (1972); E.C.L.During Caspers, De handelsbetrekkingen van de Indusbeschaving in de Perzische Golf in het 3e mill. v.C. (in: Phoenix 19, 1973).
