uimtelijke rangschikking van identieke bollen zodanig dat het totaal ingenomen volume minimaal is. De dichtste bolstapeling komt voor bij kristallen van veel elementen (metalen).
In een vlak is iedere bol omgeven door zes rakende bollen . De ruimtelijke dichtste bolstapelingen ontstaan door de stapeling van dergelijke lagen. Een laag vertoont aan iedere zijde twee ‘soorten’ kuiltjes begrensd door drie bollen; deze kuiltjes worden in afb.1 aangeduid door △ en ▽. De configuratie van één familie kuiltjes (b.v. △) is zodanig dat ze alle gelijktijdig gevuld kunnen worden door één tweede laag; △ en ▽ kuiltjes van één laag kunnen echter niet alle gelijktijdig gevuld worden door één laag (4a). Men kan nu ofwel in alle opeenvolgende lagen steeds dezelfde familie kuiltjes vullen (steeds △ of steeds ▽) ofwel alternatief △ en ▽ kuiltjes vullen. De eerste stapeling heeft kubische symmetrie en wordt kubisch dichtste stapeling genoemd; de tweede heeft hexagonale symmetrie en wordt hexagonaal dichtste stapeling genoemd.De kubisch dichtste stapeling (afb.2) kan ook beschreven worden als gevormd uit vlakken gecenterde kubussen, d.w.z. kubussen waar in ieder hoekpunt en in het midden van ieder zijvlak een bol geplaatst wordt. Iedere bol wordt omgeven door twaalf andere: zes gelegen in dezelfde laag (b) en drie in de twee lagen aan weerszijden hiervan (a en c).
Ook bij de hexagonaal dichtste stapeling (afb.3) wordt iedere bol omringd door twaalf andere: zes gelegen in dezelfde laag en telkens drie in de lagen aan weerszijden hiervan.
Door gebruik te maken van de letters a, b, c ingevoerd als symbool voor laagposities in afb.2 kan men de kubisch dichtste stapeling voorstellen door het lagensymbool abcabc en de hexagonaal dichtste stapeling door abab... of bcbc... of acac...
Andere dichtste bolstapelingen zijn mogelijk. Deze kunnen voorgesteld worden door een stapelvoorschrift van het type △▽▽ △▽▽ ... (of abacabac...), de zgn. dihexagonale stapeling. Kubisch dichtstgestapeld zijn Pb, Cu, Au, Ag enz., hexagonaal: Cd, Zn, Mg enz., terwijl sommige zeldzame aarden dihexagonaal gestapeld zijn.
In dichtste bolstapelingen komen twee soorten interstitiën (afb.4) voor. Octaëdrische interstitiën waarvan het middelpunt omgeven wordt door zes bollen op de hoekpunten van een octaëder, en tetraëdrische interstitiën waarvan het figuurmiddelpunt omgeven wordt door vier bollen op de hoekpunten van een tetraëder. In een dichtste bolstapeling van N bollen zijn er N octaëdrische en 2N tetraëdrische interstitiën (N in iedere oriëntatie).
Een groot aantal kristalstructuren kunnen beschreven worden als dichtste stapelingen van grote ionen met kleine ionen in de interstitiën van een of meerdere families. Zie cadmiumchloridestructuur, zie cadmiumjodidestructuur.
